proloog / voorafschaduwing

Een voorafschaduwing zijn elementen in het verhaal die voor de goed verstaander laten doorschemeren wat er zou kunnen gebeuren in het verhaal (als je er mee speelt, kun je lezers ermee in spanning houden). Dan kan in de proloog, maar dat hoeft niet. Een proloog is een hoofdstuk voor het verhaal. Het maakt geen deel uit van het verhaal zelf, maar zegt er iets over: het is een voorwoord, letterlijk. Met een proloog kun je sturen hoe de lezer het verhaal bekijkt. Een proloog is per definitie geen inleiding van het verhaal. De inleiding op je verhaal staat meestal in hoofdstuk 1, maar daarnaast kennen paragrafen en soms alinea's ook een inleiding (en een besluit). Hoe je een inleiding schrijft, heeft natuurlijk te maken met hoe de rest van het verhaal is opgezet. Je kunt best plompverloren beginnen met een verhaal, maar daarin een voorafschaduwing voor laten komen naar wat je later gaat vertellen. Bijvoorbeeld hoe het zo gekomen is, of hoe de hoofdpersoon met de gebeurtenis omgaat. De epiloog wordt zelden gebruikt. Het is een nawoord. Daarmee kun je achteraf verwoorden in welke context het verhaal gelezen had moeten worden. Bijvoorbeeld: in het laatste hoofdstuk gaat iedereen dood. De epiloog is een gedicht over een kiemend zaadje. Boodschap: alles komt goed, ook al gaan mensen dood, het leven gaat door.

De proloog en epiloog begin ik te snappen, maar een voorafschaduwing snap ik nog niet helemaal. Ik denk dat het komt door het volgende stukje zin: "voor de goed verstaander laten doorschemeren wat er zou kunnen gebeuren" De woorden verstaander en doorschemeren zijn niet erg bekend bij mij. Zou je het in iets makkelijkere taal willen vertellen?

De lezer krijgt een vaag idee wat er gaat gebeuren.

Misschien werkt een voorbeeld beter. Zie onderstaand cliché: Het was ochtend. "Ben je al uit bed?" vroeg Rob nog slaperig aan zijn vrouw. "Ja, ik was misselijk, maar nu gaat het wel weer." "Moet ik je naar je werk brengen?" "Nee, het gaat goed met me." Omdat het veel voorkomt, weet een lezer bijna zeker dat een vrouw die 's ochtends misselijk is, zwanger is. Het is een schaduw van iets dat later voorkomt in het verhaal. Je kunt er mee spelen door de lezer dat te laten denken. En dan ineens schrijven dat ze een of andere ernstige maagziekte heeft. In strips komt het ook vaak voor, ongeveer als: Er ligt een bananeschil op de grond. Daar komen Gert en zijn vriendin aan. Ze hebben net een kristallen vaas gekocht. Wat anders: als je een woord niet begrijpt, kun je het in een woordenboek opzoeken. Voor een lezer wil ik wel kijken of ik alleen heel makkelijke woorden kan gebruiken (dat is mijn werk). Bij een schrijver verwacht ik dat die zoveel mogelijk woorden wil kennen. In dit geval waren het geen moeilijke woorden die zelden gebruikt worden.