Seks? Bèèèèh!

In veel manuscripten die ik toegestuurd krijg, leren een man en een vrouw elkaar kennen. Ze beleven samen een avontuur: gaan op spionage of contra-spionage of zoeken een moord uit. En dan krijgen ze iets met elkaar en wordt, meestal gelukkig niet al te uitvoerig, beschreven waar dat op uitdraait.

Het gaat mij er niet om of die seksscènes goed geschreven zijn of niet, al scheelt dat wel een slok op een borrel. En ‘functioneel’ is in dit verband altijd een glibberig woord, al is het wel een beetje waar ik naartoe wil. Het gaat mij er al helemaal niet om, zulke scènes te willen verbieden of in alle gevallen af te raden.

Maar bij de onervaren schrijver lijkt eerder het omgekeerde aan de hand: hij probeert een écht boek te schrijven met alles erop en eraan, en net als af en toe een geweldsscène moet er dan af en toe een seksscène in. Van mij hoeven ze geen van beide. Een geweldsscène kan noodzakelijk zijn omdat de spanning irreëel wordt en zijn kracht verliest als hij zich niet af en toe ontlaadt , maar het geweld zelf vind ik niet aantrekkelijk. Seksscènes vereisen een heel andere leeshouding dan een verhaal met veel avontuur, en het is maar de vraag of de lezer op dat moment wil omschakelen. Als hij al behoefte heeft aan een stukje sappige erotiek, neemt hij misschien liever een ander boek ter hand.

Er zijn uitzonderingen. Ik heb wel eens een fantasy-achtig manuscript bij de hand gehad over een jonge man en vrouw die een tocht door een sprookjesachtig landschap moesten ondernemen. Ik vond het toen jammer en zelfs een beetje preuts dat ze niks met elkaar kregen. Maar zelfs in dat geval had dat het best terloops beschreven kunnen worden, niet omdat het geen mooie scène had kunnen opleveren (bij die twee had dat goed gekund) maar omdat het teveel zou afleiden van de rest van het verhaal.

Het hangt er ook heel erg van af hoe ‘psychologisch’ een boek is. Bij sommige verhalen gaat het om de plot en de actie, en de personen zijn vooral dienend en hebben hoogstens een aantal oppervlakkige karaktereigenschappen. Die plot en die actie moeten dan erg goed zijn om zo’n boek te dragen, maar het kan. Maar als die personen ook nog eens met elkaar het bed in duiken krijgt dat iets belachelijks en clichématigs. Zijn de personen uitgebreid getekend, dan is liefde en seks tussen hen meteen aanvaardbaarder en interessanter. Maar denk niet te gauw dat je zúlke interessante personages hebt neergezet.

Er is natuurlijk ook seks als thema van een verhaal, en niet speciaal een pornoverhaal. Een verhaal over liefde en seks en relaties en versieren en de hele mikmak, mét expliciete scènes, kan daar iets heel zinnigs mee doen, met name als een soort gedachte-experiment. In dat geval zou ik aanraden om je als schrijver níét zo vies en provocerend mogelijk op te stellen, maar juist net even onalledaagse toestanden te beschrijven alsof ze heel gewoon zijn: dat is uiteindelijk veel doorbrekender.

Maar een spionageverhaal of fantasyverhaal of thriller met hier en daar een seksscène tussendoor als snoepje van de week – pas daar enorm mee op. Dat is net zo iets als grote scheppen suiker door elk toetje of fruitsalade smijten, even weinig toevoegend en even smaakbedervend.

Eisso Post heeft ruim een kwarteeuw ervaring als schrijfdocent en -coach, onder andere bij de Volksuniversiteit en de Schrijversvakschool Groningen, en op Schrijven Online (Ontdek je eigen stijl). Hij beoordeelt manuscripten en begeleidt schrijvers op www.bureaupterodactylus.nl