Schrijven met een schrijfopdracht – waarom werkt dat zo goed?

Heb je je wel eens afgevraagd of, en zo ja waarom, schrijfopdrachten werken? Waarom je met een schrijfopdracht wel kunt schrijven, terwijl je anders maar naar dat witte vel of dat zwarte scherm zit te staren? In dit artikel kijken we naar waarom schrijfopdrachten werken en hoe je er zo veel mogelijk uithaalt. Dus of je nu redacteur bent, schrijver of vertaler, als je voor jezelf wilt schrijven of in opdracht lees dan hier hoe je je creativiteit aanwakkert. Daar gaan we.

Op de middelbare school was mijn favoriete opdracht: schrijf een opstel. En dan kreeg je vijf titels waaruit je kon kiezen. Aan het eindexamen Nederlands, onderdeel opstel schrijven, bewaar ik zelfs ronduit blije herinneringen. Tegenwoordig moeten middelbare scholieren meen ik een betoog schrijven dat aan allerlei eisen moet voldoen. In mijn tijd (oma vertelt) was een boeiend verhaal óók goed. En ik genoot daarvan.

En heb ik dan veel verhalen geschreven in mijn vrije tijd, gewoon voor de lol? Nee. Nul. Ik heb een paar gedichten geschreven in mijn puberteit, maar dat was het dan ook.

Het verschil? Een schrijfopdracht die je over de drempel duwt.

Laat je een duwtje geven

Natuurlijk, er zijn mensen die geen duwtje nodig hebben. Die niet alleen een innerlijke drang hebben om creatief te schrijven, maar ook weten hoe ze moeten beginnen. Die weten waarover ze het willen hebben met hun lezer. Maar voor mij, en voor velen weet ik inmiddels, is een wit vel (of scherm) de beste manier om alle fantasie te smoren. Iets schrijven? Ja leuk! Wat? Geen idee.

En daar staan wij schrijvers niet alleen in. Teken eens wat (tegen een kunstenaar).  Speel eens wat (tegen een muzikant). Zeg eens wat (tegen iemand die een exotische taal spreekt). Het zijn opdrachten die leiden tot diep zuchten.

Een schrijfopdracht brengt de stroom op gang

Want wat is ‘wat’. Het is niets en tegelijkertijd alles. En de complexiteit van die combinatie maakt dat je brein op tilt slaat. En wat is dat dan met schrijfopdrachten?  Laten ze neuronen deeltjes afvuren in je brein waardoor je een geweldig idee voor een artikel of een verhaal krijgt? Helpen ze om je gedachten te organiseren en erachter te komen wat je nou eigenlijk wilde zeggen? Of geven ze gewoon structuur aan je schrijfwerk, los van de inhoud?

Eigenlijk allemaal wel een beetje. Een schrijfopdracht in de vorm van een prompt brengt de stroom op gang.

Een prompt kan een eenvoudige opdracht zijn. Als je tekent: zet een willekeurige krabbel op papier en maak er wat van. Muzikant, speel eens een romantisch melodietje in driekwartmaat. Zeg eens ‘Een koffie graag’ in het Noors (En kaffe, takk, – ik ben net met Noors begonnen dus ik weet dat). Of voor een schrijver: beschrijf eens een belediging vermomd als compliment (prompt #37).

Het kan ook een complexere schrijfopdracht zijn: verzin een 16-regelig gedicht waarvan de eerste letters de woorden ‘Prompt is geweldig’ vormen (ik verzin het waar je bij zit), of beschrijf de inhoud van een doos die al jaren met je mee verhuist en wel op zo’n manier dat je afscheid kunt nemen van die ballast (prompt #33).

Het kan een technische opdracht zijn – gebruik alleen maar woorden van één lettergreep (prompt #38) of een speelse: schrijf Assepoester vanuit het schoentjesperspectief (prompt #6).

Vijf voordelen van schrijfopdrachten

Wat de beste schrijfopdrachten gemeen hebben is dat ze je aan een onderwerp helpen plus je op een andere manier naar dat onderwerp laten kijken, je er anders over laten nadenken. De voordelen zijn duidelijk:

1. Een schrijfopdracht helpt je uit een impasse

Als je vastzit, niks nieuws weet te verzinnen, in cirkeltjes schrijft, brengt een schrijfopdracht je op nieuwe ideeën. Een prompt leidt je van de gebaande paden en je ontdekt nieuwe wegen naar Rome. Probeer maar eens over je onderwerp te schrijven zonder de letter d te gebruiken bijvoorbeeld. Zeker weten dat je anders gaat denken en op waardevolle ideeën komt.

2. Een prompt brengt je op nieuwe ideeën

Door de aard van het beestje dwingt een prompt je om nieuwe onderwerpen en ideeën te onderzoeken, combinaties te maken die je eerder nog niet zag, associaties te leggen die daarvoor niet in je opkwamen. Zo doe je allerlei ontdekkingen over jezelf én je schrijfwerk.

3. Schrijfopdrachten vergroten je schrijfvaardigheden

Prompts zijn een fantastische manier om je schrijfvaardigheden te ontwikkelen. Je gaat er soepeler van denken, komt op nieuwe metaforen en vergelijkingen, je beproeft andere stijlen en genres. Zo word je veelzijdiger en gaat het toepassen van een andere stijl of tone of voice je makkelijker af.

4. Een prompt verleidt je tot creatief schrijven

Je weet dat het goed voor je is om creatief te schrijven, om je ook eens met andere teksten bezig te houden dan zakelijke, educatieve, overtuigende of motiverende teksten. Maar doe het maar eens! Een schrijfopdracht helpt dan. Zeker als je die elke week bij jezelf laat bezorgen en je weet dat je uitwerkingen door anderen gelezen worden.

5. Prompts zijn gewoon leuk

Als je merkt dat je creativiteit stroomt, als je zo veel ideeën hebt dat je wel tien verschillende dingen kunt schrijven in plaats van met heel veel moeite één ding, dan is dat gewoon lekker. En leuk. Om vrolijk van te worden.

Probeer het zelf

Wil je zelf ervaren wat schrijfopdrachten voor je kunnen doen? Dan is het forum op Schrijven Online natuurlijk een fantastische plek. Daar kun je elke week aan de slag met een schrijfopdracht. Je kunt ook  de gratis write-along proberen die ik ontwikkelde. Daarmee schrijf je in twaalf dagen een kort verhaal. Elke dag krijg je een mailtje met een schrijfopdracht die aansluit bij de vorige.  Je kunt kiezen uit de startdata 27 juli en 7 september. Je hele verhaal lees ik graag bij de reacties onder dit artikel.

Over de auteur

Carola Janssen is bedenker bij Prompt! Schrijven en schrijftrainer en -coach bij Kiezel Communicatie. Tot voor kort gaf ze taalbeheersing en eindredactie op Fontys Hogeschool Journalistiek. “Kiezel is zakelijk schrijven, Prompt! gaat over creatief schrijven. Het zijn twee kanten van hetzelfde vak die elkaar in evenwicht houden én versterken.”