Over schrijvende moeders

‘Dus Connie Palmen heeft ongelijk. Moeders kunnen ook schrijven?’ toch wat aarzelend, de dames die me na een literatuurwedstrijd feliciteerden, een paar jaar geleden. De zucht die door de zaal trok toen ik vertelde hoeveel kinderen ik had. En ‘nou, nou, zo, zo,’ zei de lieve meneer die me interviewde, en hij vroeg me niet eens meer of ik buiten de kinderen nog ander werk had, want het zou wel erg druk zijn, zoveel kinderen.

Waarom zouden moeders niet kunnen schrijven? Verliezen ze iets belangrijks, buiten die buik, bij de geboorte van een kind? Zou de jury toch nog aarzelen, nu ze wist dat ook ik moeder was? 

‘Wat zei Connie Palmen dan?’ vroeg ik, maar dat wisten ze niet meer precies. Ik dacht terug aan die opmerking na de publiciteit rondom het boek van  Barbara van Erp en Femke Sterken, over de mythe van het moederschap. Beide dames leeggezogen door hun kinderen (waar ze natuurlijk wel ontzettend veel van houden) en hoe zwaar moederschap wel niet is, weinig ruimte overlaat voor hen zelf, en de tijd die ze voorheen hadden om zondagochtend cappucino te drinken, zonder morsen.  

Zou dat zijn wat Palmen bedoelde? Geen ruimte meer om te schrijven (letterlijk en figuurlijk), door dat kind aan je borst? Ik zocht op internet. Maar een uitspraak van Palmen vond ik niet. Ik kwam wel andere, oudere stukken tegen over moeders en schrijven. Zoals een interview met Elfride Jelinek schrijfster van onder andere een schokkend licht autobiografisch boek over moeder en dochter. De schrijfster inmiddels 53 jaar en haar paranoïde moeder al 90 jaar oud. Ze woonden samen, nog steeds, ondanks al hun moeder-dochter ellende.

‘Ik ken geen belangrijke kunstenaressen met kinderen,’ zegt Jelinek, ‘Moederschap wordt door de maatschappij gewaardeerd, vrouwelijk kunstenaarschap niet. Ook al krijg je complimenten, toch zit er altijd iets afkeurends in, want door de weigering kinderen te baren heb je een norm overschreden.’ Met andere woorden, als moeder word je nooit serieus kunstenaar. Als kinderloze vrouw wel, maar krijg je geen waardering? No win-win situatie dus. Dan een artikel over schrijfster Fay Weldon, moeder van vier zonen uit haar eerste huwelijk.

‘Schrijven is als fietsen. Als je het kunt, is er niks aan de hand. Als je het niet kunt, is het onmogelijk,’ zegt Weldon, die hertrouwde met een vijftien jaar jongere man, vader van nog eens vier zonen, waarna ze niet onverdienstelijk bleef schrijven, met zomaar acht zonen!  Weer een andere schrijfster, Aylet Waldman, schreef in 2005 dat ze het gevoel had de enige moeder op aarde te zijn die meer van haar man hield dan van haar vier kinderen, zij zou hem in ieder geval nooit opofferen om haar kindertjes te redden. Ze werd bijna gelynched bij Ophra Winfrey door hysterische moeders en schreef daarna een boek waarin ze de mythe van de ‘goede moeder’ doorprikte. Hier een schrijvende moeder die niet werd afgekraakt omdat ze niet kon schrijven, maar omdat ze  schreef wat ze van dat moederschap vond. Net zoals dat recente boek dus, van moeders van Erp en Sterken.

Zitten moederschap en schrijven elkaar in de weg, of zijn het de mythes die elkaar in de weg zitten? Het boek van Sterken en van Erp lijkt die moederschap mythe deels alleen maar te bevestigen, terwijl ze die juist willen ontkrachten. Tenminste, in de media, waar ze overkomen alsof ze toch vooral echt iets kwijt zijn, na de geboorte van hun kinderen. Gekweld, gevoelig en verongelijkt, zoekende naar ruimte, vooral voor zichzelf. Dat klinkt toch echt weer schrijver achtig. De foto’s van de dames net te springerig, met Nijntje nooit ver weg. Denk aan foto’s in hard grijswit, getekend, met de ogen dicht geknepen tegen de zon of met een sigaret in de mondhoek, kind aan de blote borst, a la Heleen van Royen, of ja, Connie Palmen.

Lizette van Geene schrijft commerciële en journalistieke teksten, korte verhalen en educatieve publicaties in haar eigen vakgebied (arbeid, mens en onderwijs). Ze is freelance recensente literatuur bij het Eindhovens Dagblad. Sinds 2004 worden haar verhalen gepubliceerd in (e)-magazines. Deelname aan literaire schrijfwedstrijden resulteerde in nominaties en prijzen. In 2013 publiceerde ze haar debuutroman 'David en andere bewijzen van liefde' via Brave New Books. Een tweede roman is in de maak en in mei dit jaar verscheen een van haar nieuwe verhalen in Brabant Cultureel, tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur. Wil je meer weten over Lizette? Bezoek hier haar website.