Levensverhalen schrijven: kijk(je) in de keuken van een schrijfcoach

In mijn rol als schrijfcoach constateer ik een terugkerend effect tijdens het schrijfproces van mensen die ik mag begeleiden. Of ze nu voor heel klein of groter publiek schrijven. Hier doe ik verslag van een paar cases (de namen zijn gefingeerd).

Kees wordt geconfronteerd met z’n analytische manier van schrijven, wat hem inzicht geeft in hoe hij in het dagelijks leven met zijn emoties omgaat. Hij is een aanpakker die niet lang stilstaat bij wat emoties zoal vermogen. Nadat ik hem heb aangespoord om te beschrijven wat emoties lichamelijk met een hoofdpersoon kunnen doen, merkt hij dat het verhaal levendiger wordt. Zelf is hij blij met dit inzicht, en misschien nog wel meer met de minder droge versie van zijn verhaal. Kees realiseert zich dat de lezer zich meer kan inleven in zijn levensverhaal, omdat deze bijna letterlijk mee kan voelen met de ontwikkeling die de hoofdpersoon doormaakt.

Liselotte durft een trauma bij de kop te vatten. Het schrijven helpt haar bij het verder doorwerken, herinterpreteren en woorden geven aan haar verdriet. Juist door het op verschillende manieren leren bekijken en onder woorden brengen van gebeurtenissen, ontstaat er bij haar een nieuwe versie van haar verhaal. Confronterend is het zeker, omdat ze telkens terugkeert naar een gedeelte uit deze nare periode. Op mijn verzoek heeft ze tijdens het schrijven toegevoegd hoe iets voelde, rook of klonk. Deze techniek die bij creatief schrijven veel wordt toegepast, blijkt haar verhaal te verrijken.
Ze leert hoe ze de lezer kan meenemen naar een specifieke ruimte en hem/haar een beeld kan schetsen van bijvoorbeeld geur en kleur. Daarnaast ervaart ze dat dergelijke waarnemingen ook rust in haar verhaal brengen. Dit laatste ontstaat trouwens ook door tussentijds een aangename dagelijkse gang van zaken op te nemen, met de nodige humor. Net als Liselotte zelf, heeft de lezer behoefte om op adem te komen nadat ze hem heeft mee laten racen in haar emotionele achtbaan.

Natuurlijk gaan levensverhalen niet per definitie over emotioneel aangrijpende gebeurtenissen. Zo is opa de Klein, grootvader van een heel stel kleinkinderen, bezig met een kinderverhaal waarin hij zelf als alter-ego fungeert. Daarnaast verwerkt hij in pittige columns dagelijkse gebeurtenissen waarin ook oma haar onderkoelde commentaar geeft. Laten we zeggen dat de spreuk van Loesje hem op het lijf is geschreven: Hoe behap je de wereld? Gewoon bij het lekkerste stukje beginnen.
Maar niet alleen de smakelijkste anekdotes zijn het waard om te worden doorgegeven. Opa zou ook een prachtig verhaal kunnen vertellen over de dag dat hij voor het eerst in zijn leven in een heuse bakelieten telefoon sprak, die bovendien stevig in de muur in de gang verankerd zat.

Om kort te gaan: of de schrijvers nu materieel gewin halen of niet, mentale rijkdom levert het hen in ieder geval op. Wat is er fijner dan je kleinkinderen te verrassen met een eigen geschreven verhaal waarin zowel jij als je kleinkind voorkomt? Of dat je ontdekt dat je iets hebt geleerd over jezelf, of zelfs dat je weer iets verder bent in je rouwproces?

Voor de goede orde zeg ik altijd bij het kennismakingsgesprek dat ik geen psycholoog ben, en ook niet op diens stoel kan of mag zitten. Schrijftechnieken breng ik over, net als enthousiasme voor het schrijfvak en ondersteuning bij het schrijfproces. Wel zie ik het als mijn rol om een vinger aan de pols te houden, mocht het schrijfproces met alle emoties die zich kunnen aandienen te zwaar voor de schrijver worden. Op dat moment is een andere coach op zijn plaats.

Zoals je in verschillende blogs en artikelen op deze website kunt lezen, valt er veel te vertellen over dit genre. Deze keer heb ik jullie met plezier een kijkje in mijn schrijfkeuken gegeven.

Titia Vaags studeerde filosofie en is afgestudeerd in de Algemene Taalwetenschap. Ze werkte in het bedrijfsleven als tekstschrijver en is nu zelfstandig schrijfcoach. Bezoek haar website Vaags Taal & Verhaal.