Je schrijft voor de lezer, niet alleen voor jezelf

De belangrijkste tips voor het schrijven zijn in tegenspraak met het beeld van de eenzame schrijver die op zijn zolderkamer, los van ieder ander, zijn meesterwerk schrijft. Ja, natuurlijk, je schrijft alleen, maar je communiceert met de lezer. Een artikel of een verhaal gaat om jou op je zolderkamer, maar ook om de lezer op de bank, op het strand of in zijn bed.

1. Schrijf divers

De allereerste tip is evengoed en wel degelijk het bivakkeren op de zolderkamer zelf natuurlijk. Ongetwijfeld ken je de 10.000 uren regel: de stelling dat voor elke activiteit 10.000 uren oefening nodig zijn om 'de top' te bereiken. Recent onderzoek relativeert die stelling, maar desniettemin leer je beter schrijven door te schrijven dan door tv te kijken of te voetballen. Schrijf dus en schrijf divers. Schrijf artikelen en schrijf gedichten, schrijf interviews; scherp je pen.

2. Publiceer je schrijfwerk

Natuurlijk is het altijd goed respons te krijgen van vrienden die je je stukken laat lezen. De beste respons krijg je opnieuw door te doen. Door naar buiten te treden, buiten je zolderkamer, maar ook buiten je vriendenkring. Publiceer en zie of je reacties krijgt.

3. Varieer en experimenteer met stijlfiguren

Vrijwel niemand vindt direct zijn eigen stijl. Experimenteer daarom met stijlfiguren en met stijl. Kijk naar het gebruik van alliteratie, van zinsopbouw, van vergelijkingen in artikelen, romans en verhalen van andere schrijvers. Lees dus ook vooral. Zoek naar wat het beste bij jou en bij je onderwerp past. Dat kan per verhaal of per artikel, maar ook per doelgroep verschillen. Wat past het beste bij jou en wat past het beste bij de lezer?

4. Denk aan je lezer

Als je schrijft ben je zelf de eerste lezer. Maar in tegenstelling tot alle andere lezers weet jij wat je zeggen wilt; heb jij wat je zeggen wilt in alle facetten overwogen in je hoofd.

Zangonderwijzers hebben mij vaak verteld dat leerlingen laten luisteren naar WAT ze doen, in plaats van WAT ZE WILLEN DOEN de moeilijkste (eerste) stap is. (Een zangpedagoog vertelde me ooit dat hij beginnende zangers daarom altijd opnam, om hen terug te laten luisteren en te leren reflecteren.)

Hetzelfde kan bij schrijven gelden. Neem dus afstand. Schrijf, maar laat ook liggen. Ga even wandelen. Ga het weekend uit. Schep ruimte om weer even in de schoenen van de lezer te kunnen staan.

5. Verras je lezer

Een lezer wil verrast worden, maar wil ook voorvoelen wat hij leest. Dat is soms een moeilijk evenwicht. Bij een artikel wil de lezer enerzijds snel begrijpen waar het stuk over gaat, anderzijds moet hij uitgenodigd worden door te lezen. Hetzelfde geldt feitelijk voor een kort verhaal, een roman, of zelfs voor een hoofdstuk van een roman. Een lezer wil zich comfortabel voelen bij wat hij (of zij) leest, maar wil ook uitgedaagd worden.

6. Keer terug naar het begin van je verhaal

De opening van een verhaal of van een artikel is daarom minimaal zo belangrijk als de afsluiting. Het beroemde cliché over de essentiële, briljante openingszin vindt daarin zijn basis. Hoewel een briljante openingszin altijd waardevol is, gaat het er vooral om in de eerste alinea's en minimaal het eerste hoofdstuk, de toon en de sfeer van het verhaal te ‘zetten’ en het einde, de afloop, al door te laten schemeren. Keer daarom bij het afronden van een artikel, verhaal of manuscript altijd terug naar de opening. Vrijwel altijd zal aan stijl en inhoud iets te verbeteren en aan te passen zijn.

Vergeet op je zolderkamer nooit: je schrijft voor de lezer, niet louter voor jezelf. Je schrijft om iets over te brengen. Daarin ligt de grootste uitdaging en het grootste plezier.

Erwin Gaur (half-pseudoniem voor Erwin Angad-Gaur) is schrijver en componist. Hij is onder meer hoofdredacteur van muzikantenvakbladen Muziekwereld en Performers Magazine en schrijft met regelmaat columns en opiniestukken in diverse bladen en op opiniewebsites als Joop en TPO. Zijn roman Gardi verscheen begin dit jaar.