Hoe belangrijk is een mooie beginzin?

Een beginzin is die o zo belangrijke eerste indruk. Geen wonder dat schrijvers waanzinnig hun best erop doen. Maar waar moet je op letten?

De helaasheid der dingen

Een van mijn favoriete beginzinnen komt uit De helaasheid der dingen van Dimitri Verhulst: ‘De vermeende terugkeer van tante Rosie naar Reetverdegem werd als een aangename schok ervaren in de levens van onze volstrekt nutteloze mannen, waarvan ik er op dat ogenblik een in wording was.’

Voorgevel

De eerste zin werkt als een voorgevel van een huis. Je weet nog niet wat zich in dat huis bevindt, maar de uitnodigende gevel geeft je een idee. De ik-persoon zegt ‘..nutteloze mannen, waarvan ik er op dat ogenblik een in wording was.’ Door de verleden tijd weet je dat er een oudere ‘ik’ aan het woord is, die terugkijkt op zijn jeugd. Door ‘nutteloze mannen’ begrijp je dat hij op latere leeftijd niet bepaald een hoge pet op heeft van het sociale milieu waarin hij is opgegroeid. Je vraagt je af: ‘Gaat de hoofdpersoon ook zo’n nutteloze man worden of bewandelt hij later toch een ander pad?’

Verhaal, stijl, toon

In een paar regels zet Verhulst het verhaal, de stijl en de toon op neer. ‘Vermeende’, ‘terugkeer’, ‘Reetverdegem’: de steeds terugkerende ‘ee’ zorgt voor een mooi ritme. Moeten alle romans met zo’n voorgevel beginnen? Nee, wat mij betreft niet. Het is weliswaar een goede binnenkomer, maar een indrukwekkende voorgevel kan ook nogal statisch en afstandelijk werken. Je moet er als het ware de weg voor oversteken om hem helemaal te kunnen bewonderen.

En uit de bergen komt de echo

Hosseini’s En uit de bergen komt de echo begint gewoon zo: ‘Vooruit dan maar. Als jullie een verhaal willen horen, zal ik er een vertellen. Maar daar blijft het bij. Geen van jullie moet me om meer verhalen vragen. In de eerste plaats is het al laat, en morgen, Pari, hebben we een lange tocht voor de boeg, jij en ik. Je hebt je slaap vannacht hard nodig. Jij ook, Abdullah. Ik reken op je, jongen, als jouw zusje en ik weg zijn. En je moeder ook. Goed dan. Eén verhaal dan. Luister, jullie beiden, luister goed en onderbreek me niet.’

Naar binnen trekken

Je weet hier dat het om een vader gaat die zijn twee kinderen een verhaal vertelt. Maar Hosseini geeft je geen kans om te duiden wat de centrale vraag in dit boek zal zijn. Hij zet je meteen naast de kinderen neer om mee te luisteren. Alsof je een huis wordt binnengetrokken, zonder dat je weet bij wie je op bezoek bent. De actieve manier van vertellen, zorgt voor korte, heldere zinnen. Daarin is geen ruimte voor een beschouwende toon of een metafoor. De taal werkt hier niet als een pompeuze voorgevel, maar dat geeft niet. Als lezer zit je op het puntje van je stoel.

Experimenteren

Meestal komt de eerste zin intuïtief tot stand, maar mocht het begin haperen, kan experimenteren met andere mogelijkheden helpen. Je kunt een mooie voorgevel neerzetten, maar je kunt ook je lezer meteen naar binnen trekken, zodat hij geen kans krijgt om te dralen. Vind uit wat voor jouw verhaal het beste werkt!

Marit van der Meulen werkt als freelance redacteur, tekstschrijver en schrijfcoach. Toen zij na lang worstelen haar roman ‘Vlucht naar Madeira’ afrondde, besloot zij de hulp te gaan geven, die zij zelf graag had willen ontvangen en richtte haar schrijfcoachpraktijk Zinnazin op.

Gratis blinde-vlek-check

Wil je graag feedback ontvangen over jouw verhaal? Doe dan nu gratis de blinde-vlek-check. Kijk op http://www.zinnazin.nl/gratis/blinde-vlek-check/.