Een goede haiku schrijven in 7 stappen

Een haiku schrijven lijkt zo simpel. Je schrijft een gedicht van drie regels met 5, 7 en 5 lettergrepen en je bent klaar. Het hoeft niet eens te rijmen. Echter een goede haiku schrijven, eentje waarmee je ook de lezer een plezier doet, dat is een stuk minder eenvoudig. Het volgen van de volgende stappen kan helpen om een goede, moderne haiku te schrijven.

---

Stap 1. Hou je ogen, oren en neus open

Het onderwerp van een haiku is de zintuigelijk ervaring van de dichter. Veel oude Japanse haiku’s gaan over een natuurbeleving, maar dit is niet noodzakelijk. Neem bijvoorbeeld het volgende gedicht van de populaire Japanse haiku-dichter Issa (1763 – 1827):

Nieuwjaarsgeschenken -
ook de baby aan de borst
steekt twee handjes uit.

Alles wat je ziet, hoort, ruikt, proeft en voelt, kan onderwerp zijn van een haiku. Dat geldt ook voor de moderne haiku.

Stap 2. Probeer te kijken als een kind

Door je zintuigen open te houden, zal je ontzettend veel zien, horen, ruiken en voelen, maar welke zintuigelijke ervaring leent zich nu het beste voor een haiku? Het antwoord is eigenlijk heel simpel: de zintuigelijke ervaring die bij jou de reactie opwekte: hé, dat is opmerkelijk/bijzonder. Dat is het moment van verwondering dat bij uitstek geschikt is voor een haiku.

Echter verwondering vraagt meer dan alleen het gebruik van je zintuigen. Het vraagt ook om de blik van een kind. Voor een volwassene is dat lastig omdat kennis en ervaring in de weg staan. Toch is het niet onmogelijk. Neem bijvoorbeeld de volgende moderne haiku van de Belgische haiku-dichter Luk Gybels.

De tandarts van dienst
trekt van boven zijn leesbril
alle rimpels samen.

Als ik dit lees, dan zie ik mijn 1 jaar oude dochter voor me die gefascineerd staart naar de rimpels van oma.

Stap 3. Denk aan een verrassing

In een haiku zit vaak een verrassingselement. Deze vind je vaak in de laatste zin, waardoor de rest van de haiku een andere betekenis krijgt. Denk erover na of jij dit ook wil gebruiken. 

Wil je geweldige haiku's leren schrijven? Volg dan onze cursus! 

Afbeelding

Stap 4.  Schrijf zo snel mogelijk je haiku

Ga zo kort mogelijk na de zintuigelijke ervaring aan de slag met je haiku. De verwondering is dan nog vers. Op dit moment kan je volstaan met een eerste conceptversie. De definitieve haiku ontstaat pas in stap 6.

Stap 5. Laat je haiku minimaal 24 uur rusten

Kom  direct na het schrijven van een concept niet in de verleiding om nu al je haiku te delen via Twitter of Facebook. Dat is onverstandig, want jij bent zelf nog zo vol van verwondering, dat je onmogelijk kritisch naar je eigen haiku kan kijken.

Beter is het om je haiku minimaal 24 uur te laten rusten tot de verwondering is gezakt. Je kan dan met een neutraler blik naar je eigen werk kijken.

Stap 6. Herschrijf je haiku

Nu begin het echte werk: het herschrijven en verbeteren van je haiku. Hou hierbij in de eerste plaats het doel van een haiku voor ogen. Dat is het overbrengen van jouw verwondering en emotie op de lezer. Dit doe je niet door je emotie te benoemen, maar door een zo precies mogelijke beschrijving van de zintuigelijke ervaring die heeft geleid tot de verwondering.

Daarnaast kunnen een aantal do’s and don’ts voor de moderne haiku je helpen om een goede haiku te schrijven.

De belangrijkste do’s and don’ts zijn:

Do’s:

• Maak je haiku zo zintuigelijk mogelijk.
• Probeer je zoveel mogelijk aan het 5/7/5-stramien te houden en wijk hier alleen in uitzonderingen van af.
• Zorg voor correct Nederlands (dus geen gesjoemel met weggelaten lidwoorden of verkorte woorden).

Don’ts:

• Probeer zo min mogelijk eigen emoties te benoemen. Een goede haiku weet een emotie op te roepen zonder deze te benoemen.
• Vermijd beeldspraak, Japonisme en ‘grote’ woorden

Stap 7. Test je haiku

De laatste stap is het testen van je haiku. Dit doe je door jouw haiku door anderen te laten lezen. Voor de hand ligt, om vrienden en familie te vragen om je haiku te lezen, maar hier zit wel een risico aan. Net als het schrijven van een goede haiku, vergt ook het juist lezen van een haiku enige oefening.

Het beste zou zijn om de mening te vragen van een haiku-meester. Zo ging dat ook in het oude Japan, waarbij een ervaren haiku-dichter zijn ervaring en kennis overdroeg aan geïnteresseerde leerlingen.

Dit is echter niet voor iedereen mogelijk. Een goed alternatief is om je haiku voor te leggen aan zielsverwanten die net zo geboeid zijn door het haiku-genre als jij en ik. Dit kan door lid te worden van een schrijversclub, maar het kan ook via Social Media.

Op Facebook kan je bijvoorbeeld lid worden van de Haiku Groep Nederland. Via Twitter gebruik je de hashtag #haiku.

Inspiratie

Ter inspiratie wil ik graag een paar moderne haiku’s met je delen. Ik raad je aan om ze ten minste twee keer te lezen. Op die manier komt het effect het beste over.

Langs de spoorwegberm
halverwege het fietspad
een houten kruisje.

- Luk Gybels

De kat rekt zich uit
op de plankenhouten vloer,
de kachel tikt zacht.

- Margje Ottevanger

Op mijn website vind je meer voorbeelden van haiku’s.

Over de auteur

Als literator 3.0 is Robin Kerkhof vooral actief via online kanalen zoals Twitter, Facebook en zijn eigen weblog. Hij is gespecialiseerd in korte gedichten van maximaal 140 tekens (Twichts). De haiku is één van zijn favoriete dichtvormen. Daarom is hij lid van de Haiku Kring Nederland. Verder maakt Robin poëzie T-shirts en treedt hij regelmatig op tijdens literaire podia. Ten slotte zijn verhalen en gedichten van hem gepubliceerd in literaire tijdschriften en verzamelbundels.