Chaos en discipline

Mensen complimenteren mij vaak met mijn werkdiscipline. Ze denken dat ik die heb, want ik heb die boeken afgekregen. Dat vergt vast een enorme berg discipline. Ik stel me discipline voor als: elke dag om 5 uur ’s ochtends jog ik 8 kilometer, drink een kurkuma-tarwegras-gemberwortel-smoothie en sla aan het rammen op die knopjes tot de kinderen wakker worden. Kortom, ik krijg een associatie met wilskracht, ofwel: met moeten.

---

De Dikke

In de Dikke Van Dale wordt discipline omschreven als: “tucht”, en als  “regime van strenge gedragsregels”. Sommige mensen houden ervan om binnen zo’n regime te werken. Sommige mensen hebben van zichzelf of van huis uit een sterke regelmaat. Maar de uitdrukking is niet voor niks: jezelf discipline opleggen. Dat klinkt heel anders dan jezelf iets aanleren. 

Discipline blokkeert je

Ik schrijf omdat ik iets in de wereld wil zetten. Iets van grote schoonheid, of pijn, iets belachelijk dwaas-komisch, of iets van grote diepte. Als ik daaraan zou beginnen met een zweep in mijn handen, of het woord ‘MOETEN’ in hoofdletters op een tegeltje boven mijn schrijftafel, dan gebeurt er niks, dan blokkeer ik.  
Discipline ligt niet aan de basis van een goed schrijfproces. De juiste werkhouding, volgens mij, is: ontspannen concentratie. En ontspannen concentratie is niet het natuurlijke gevolg van tucht en wilskracht. Schrijven is een heel aandachtige, sensitieve bezigheid. Mijn ervaring is dat voor heel veel mensen geldt: als discipline je streven is, maak je de drempel alleen maar hoger. 
Dus je creëert je eigen falen. 

Maar hoe dan wel? 

Ik denk dat ik doorzettingsvermogen heb. Maar waar komt dat nou uit voort? Volgens mij is die vraag de sleutel. Dus niet: hij heeft dat, en ik heb dat niet, maar: welke zaken leveren doorzettingsvermogen op. 
Je werklust en je doorzettingsvermogen zijn denk ik het gevolg van een samenspel tussen benoembare drijfveren, een onbenoembare drang om te schrijven, het beheersen van vaardigheden, en - misschien meer dan je denkt – inzicht in het schrijfproces. En dan bedoel ik niet alleen maar inzicht in je schrijftechniek. 

Inzicht

Ken jij het einde van een artistiek proces? Weet je waar je naartoe werkt en wat er dan op je pad komt? Als je het artistiek proces vaker meemaakt, leer je alle fases herkennen en op waarde schatten. Dan weet je dat vastzitten, in kringetjes draaien, uitstelgedrag, dat die dingen deel zijn van je schrijfproces. Ze eisen er hun plekje in op, dus dat plekje moet je ze geven – en die dingen (vastzitten, uitstelgedrag) kan je functioneel maken. Anders gezegd: deel maken van je werkwijze. Hoe je dat doet leg ik de volgende keer uit. 

Weg discipline, hallo werkwijze

Kies dus voor projecten die jij af kan maken, want zo leer je het artistiek proces van begin tot eind kennen. En zeg niet meer: “ik heb de discipline niet, ik heb de wilskracht niet”, maar zeg: “ik heb de werkwijze niet”. Daarmee verander je het van iets dat je hebt of niet hebt, in iets dat je kan aanleren. 
En dat is waar we heen willen. 

De Chaos-methode

De tips die schrijver Frank Gunning deelt komen voort uit de Chaos-methode, gebouwd op de ervaring van honderd maakprocessen als artistiek leider, schrijver, coach en theaterregisseur. 
De Chaos-methode geeft je het gereedschap om grip te krijgen op het artistiek maakproces. Met grip op je werkwijze weet je altijd je volgende stap te vinden en weet je drempels om te zetten in functionele activiteit. Zo vergroot je je autonomie en leg je een duurzaam fundament onder je schrijfpraktijk. 
De Chaos-methode is nu ook online beschikbaar. Lees er alles over op de site.