Chaos als werkwijze

Laat ik mijn eerste bijdrage aan deze rubriek maar eens beginnen met een ode aan het creatieve brein. Geef toe: de beste ideeën komen onder de douche. Maar tegen de tijd dat je je hebt afgedroogd zijn ze weer verdwenen. Je hoofd is de meest onmisbare, maar ook de meest onbetrouwbare partner in je schrijfproces. En toch, daarbinnen moet het allemaal beginnen. Als het schrijfproces zijn werk goed doet leidt inspiratie tot meer inspiratie, en nóg meer inspiratie.  

---

Onder de douche

Je brein kent geen mappen en submappen. Het onthouden van informatie in mentale mappen en submappen kan je heel goed aanleren. Maar wij hebben het hier over iets anders: over creëren, en over ontvankelijkheid. Daarvoor heb je een andere gemoedstoestand nodig: je geest moet vrij kunnen zweven, tussen alle chaos en ruimteafval door. Halfbewust, in volledige ontspanning, maar wakker genoeg om de sprankelende ingeving te pakken als hij langs fladdert. Zoals onder de douche dus.

En dit is precies waarom zoveel schrijvers zo bang zijn voor structuur, die rationele ijzerwerker die je intuïtie en sensitiviteit achter dikke tralies wil zetten. Maar de hele dag douchen (met een watervaste stift in je hand), dat gaat hem ook niet worden. Je kent vast wel de uitspraak die aan Stephen King wordt toegewezen: ‘amateurs wait for inspiration, the rest of us just get up and go to work’. 
Ja, mooi, meneer King. Om achter je bureau je pen boven een leeg vel papier te laten hangen zeker? Dat is juist waar we vanaf willen.  

Chaos op papier

In een volwassen maakproces kan de begeestering floreren. Aan de basis daarvan staat het vermogen om een verbinding te leggen tussen wat er in de chaos van het brein leeft en broeit, en het spreekwoordelijke witte vel papier. Wat mij betreft doe je dat zo: creëer jouw chaos op papier. 

Koop een stapel grote vellen papier. Stiften, potloden, krijt. Lijm, schaar. En dan: krassen, woordjes opschrijven, scène-ideeën op uitgescheurde snippers, personages elk in hun eigen kleur, beelden omschreven als halve gedichten. Maar ook alle klinkklare onzin die opduikt, stukken dialoog, jabbertalk, boodschappenlijstjes. Kies maar, kijk maar. Het is de Hersenpan van Perkamentus: wat in je hoofd zit moet eruit, want in je hoofd kan je niet schrijven.  

Als je dit werk onderdeel maakt van je schrijfproces, zal je drie dingen merken: 

1. Je creatieve brein komt steeds gemakkelijker in de goede staat van zijn: vrij zwevend tussen alle ingevingen en ideeën.
2. Steeds meer ideeën die je opschrijft zullen betrekking hebben op het verhaal waar je aan werkt.
3. Je zal vanzelf (enige) ordening aanbrengen, zonder de dwang van een opgelegde structuur, maar puur omdat dat lekker werkt. 

Dit vrije proces kan je vormgeven en laten groeien zoals jij zelf wil. Maar ik raad je wel aan: ga niet op post-its werken, met één balpen. Maak het groter en creatiever, en neem dat serieus: maak er een feest van kleur en taal van. Dat is als eten en drinken voor je brein. En stuur mij de foto’s.  

De Chaos-methode

De tips die schrijver Frank Gunning deelt komen voort uit de Chaos-methode, zijn signatuurprogramma bij Atelier de Pijp, gebouwd op de ervaring van honderd maakprocessen als artistiek leider, schrijver, coach en theaterregisseur. 

De Chaos-methode geeft je het gereedschap om grip te krijgen op het artistiek maakproces. Met grip op je werkwijze weet je altijd je volgende stap te vinden en weet je drempels om te zetten in functionele activiteit. Zo vergroot je je autonomie en leg je een duurzaam fundament onder je schrijfpraktijk.

De Chaos-methode is nu ook online beschikbaar, zodat jij op je eigen tempo, en zo eigenwijs als je zelf maar wilt, volledig grip krijgt op het artistieke maakproces. Lees er alles over op www.atelierdepijp.nl.