Boekenwereld: jaaroverzicht en toekomst

Hoe is het met het boekenvak anno 2016 gesteld? Als we het hebben over de verkoop van boeken is de mening van belangenorganisaties licht positief. Maar de Rabobank, bijvoorbeeld, geeft nog steeds een negatieve prognose af. De bank voegt wél toe dat de bodem van de markt bereikt lijkt te zijn. De boekenomzet krabbelt voorzichtig op.

Boekenverkoop

In een artikel van Boekblad stond dat de cumulatieve A-boekenomzet gemeten over week 01 t/m week 50 2016 469,8 miljoen euro bedraagt. Vorig jaar was de cumulatieve omzet in week 50 457,8 miljoen euro. Vergeleken met 2015 is dat een stijging van 6,1 procent - voor enkel Nederlandstalige boeken is er een stijging van 4,2 procent. Vooral sinterklaas en kerst liet het gemiddelde flink stijgen. Het CPNB (St. Collectieve Propaganda van het Nederlandse boek) maakte bekend dat de sinterklaasboekenomzet met 12,7% is toegenomen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Het sterkst stijgt de omzet van kinderboeken, daarna volgt non-fictie (vrije tijd).(bron: Boekblad)

E-boeken

De groei van het E-book is beperkter dan verwacht. Volgens de CB E-book Barometer was, van alle boeken die in 2016 werden verkocht, 6,4% een e-boek. Dat is een stijging van 0,6% tov vorig jaar. Opvallend is, dat het aantal uitleningen sterker steeg dan de e-boekenverkoop. Terwijl de digitale collectie van de bibliotheken uit slechts een kwart van het totale aanbod e-boeken bestaat.
De verspreiding van illegale digitale e-boeken wordt uiteraard niet gemeten. Stichting Brein is echter zeer actief en beboet verkopers van illegale bestanden met duizenden Euro’s. Deze maand nog is een illegale Facebookgroep ontmanteld. De groep werd gebruikt voor het uitwisselen van illegale e-boeken. Het schikkingsbedrag bedroeg 7.500 Euro.

Boeken en boekhandels

Boeken worden met steeds meer overtuiging verkocht. Vormgeving, maar vooral beleving is een essentieel onderdeel geworden van het boek. Boekhandels beseffen dit. Uit de vele winkelverbouwingen van boekhandelaren blijkt zelfvertrouwen en lef, meldt Boekblad. Stalde ze vroeger hun waar uit in hoge kasten, tegenwoordig is de sfeer in veel winkels, net als bibliotheken, gezellig, alsof je in een huiskamer zit. Of er is een industriële uitstraling.

Internetverkoop

Het gemak dient de mens. Een cliché, waar verkopers tegenwoordig rekening mee moeten houden. De verkoop van boeken via internet neemt toe. Grote online verkopers als Bol.com profiteren daarvan. De e-tailer stelt zich steeds dominanter op in onderhandelingen met uitgeverijen over kortingspercentages. Zowel kleine- als grote uitgeverijen krijgen te maken met de macht van Bol.com. Dit jaar werden uitgaven van Das Mag van de website verwijderd, als gevolg van een conflict over de samenwerkingsovereenkomst.
Om boekhandels te helpen, ontwikkelde de Koninklijke Boekverkopers bond een Readr-kaart. Daarmee kunnen klanten op de site van de boekhandels direct bestellen. 155 Boekhandelaren deden mee aan de soft launch.
Op de Future Book Conference in London werd deze maand de volgende verwachting uitgesproken: de markt wordt gedreven door de vraag, en minder door het aanbod. Direct in dialoog gaan met de klant wordt essentieel om wensen voor nieuwe producten te inventariseren en om het verkoop- en distributieproces te verbeteren.
Er werd op deze avond gaan oplossing geboden, maar dat de digitale wereld beter gebruikt kan worden staat voorop.

Uitgeverijen

Uitgeverijen kunnen een periode van herstructurering en snijden in bedrijfskosten achter zich laten. Toch is de rust relatief. In het afgelopen jaar bezorgde auteurs, door hun transfer veel uitgevers slapeloze nachten.
Bij uitgeverij de Bezige Bij was het hommeles omdat Jessica Durlacher, Leon de Winter, John Irving en Tommy Wieringa kozen voor Hollands Diep (Overamstel). Yves Petry, Marjolijn van Heemstra en Philip Huff verlieten De Bezige Bij voor Das Mag. Onvrede over publicatie van Pleidooi voor radicalisering van moslim activist Dyab Abou Jahjah gaf voor sommigen de doorslag.
Eind oktober verlieten twee gevestigde auteurs het nest van Ambo|Anthos. Saskia Noort ging naar Overamstel en Prometheus zal de nieuwste thrillers van Simone van der Vlugt uitgeven. Vorig jaar vertrok Esther Verhoef ook al bij Ambo|Anthos.

Abonnementen

Abonnementsdiensten als Elly’s choice, Bliyoo (Bruna) en bibliotheken.nl zijn in opkomst en vormen een bedreiging voor boekhandelaren en uitgeverijen. Vooral de uitspraak van het Europees Hof, eind november, dat bepaalde dat e-boeken onder hetzelfde leenrecht vallen als papieren boeken, heeft tot onrust geleid. Door deze uitspraak kunnen bibliotheken ook nieuwe titels zonder toestemming van uitgeverijen inkopen.

Toekomst boekenwereld

Hoe de boekenwereld zich verder zal ontwikkelen en of de boekverkoop in 2017 verder stijgt is te bezien. De geleverde inspanning van veel mensen stemt hoopvol. Toch zijn er nog berichten, waardoor mijn wenkbrauwen fronsen. Dit jaar las ik een column van Joubert Pignon waarin hij beschrijft hoe hij, en andere schrijvers, wekelijks zijn eigen boeken verkoopt bij boekhandel Atheneum in Amsterdam. Kom naar je klant toe, is een devies, dat nog altijd wordt toegepast. Maar is fysieke aanwezigheid de oplossing? En de boekenwereld is toch groter dan Amsterdam?
Verder viel mij dit jaar nog iets ander op: bewegingen in het boekenvak richten zich vooral op marketing en distributie van het papieren boek en het e-book. Productontwikkeling blijkt lastig en vergt meer creativiteit. Toch zal men ook hier aandacht aan moeten besteden, om een positieve trend te zetten. Het boekenvak zal naar mijn mening alleen blijven bestaan als boekverkopers zich aanpassen aan de digitale revolutie.

Jacobine van den Hoek schrijft wekelijks columns voor het Amstelveens Nieuwsblad. Op haar website blogt en vlogt ze over boeken, (veranderingen in), de boekenwereld, schrijvers, schrijven en over het proces schrijfster te worden. Ze woont met haar man en drie jongens in Amstelveen. Naast de boekenwereld houdt zij van hardlopen, bootcamp en cultuur.