Maak je eigen boek

In eigen beheer uitgeven is het leukste uitgeven dat er is: je kunt doen wat je wilt, zonder dat je door anderen op je vingers wordt gekeken. Geen redacteur die gedicht 5 en 6 'een beetje nietszeggend' vindt en geen vormgever die 'graag iets wilds' met je toneeltekst wil doen. Bovendien: niet dertien maanden wachten tot je boekje klaar is, maar gewoon een avondje doorwerken en morgen rondbrengen en versturen. 1. Om een eigen-beheerbundel te maken heb je allereerst natuurlijk een tekst nodig, goed nagekeken en drie keer door de spellingcontrole gehaald. Bij twijfel het Groene Boekje erbij, en bij nog grotere twijfel de taalpietluttige bovenbuurvrouw. Vervolgens is de vraag: wat wil je met dit boekje? Moet het een felrealistische verhalenbundel in Spaanse stijl worden of een haikuboekje, zacht en zuiver als Thaise zijde? Heb je het idee helder en scherp voor je, dan moet je kiezen welke productiemethode je wilt gebruiken: je eigen printer, de copyshop of toch maar die cursus loodzetten-diepdruk? We kiezen voor de eerste optie: de huis-tuin-en-keuken (inkjet)printer. 2. Hoe maak je je tekst op: in een semi-professioneel opmaakpakket als PageMaker of Quark Xpress of met een eenvoudige tekstverwerker? Bij de eerste optie heb je meer mogelijkheden en meer controle over het eindresultaat, maar moet je eerst de software leren kennen. De tekstverwerker is eenvoudger, maar biedt minder variatie. Bij Microsoft Word begin je met het inlezen van de kale tekst, daarna kies je voor een broodletter - de leesletter van de lopende tekst. Experimenteer met een aantal lettertypes en kijk welke het beste uitkomt. Je kunt ook de grootte en de hoogte van de letter regelen en de onderlinge afstand (afspatiÎring) tussen letters instellen. 3. Zet vervolgens 'pagina-eindes' tussen de delen die gescheiden moeten worden, bijvoorbeeld de titel, de Franse pagina en de verschillende delen en hoofdstukken. Pagina-eindes kun je aanbrengen via het menu Invoegen - Eindmarkering. Zet de tussenkoppen en koppen in een ander font of stijl (vet, cursief). Dit doe je door de tekst te selecteren en naar het menu Opmaak - Lettertype te gaan. Leer de snelle opmaakmethode met ctrl-b (vet) en ctrl-i (cursief). Vervolgens kun je je richten op de manier waarop de regels van de tekst zijn opgemaakt. Daaronder valt niet alleen de bekende regelafstand, maar ook het inspringen van de eerste regel van een alinea. 4. Nu wordt het spannend, want hoe wil je met de printeruitdraaien een boekje samenstellen? Print je de pagina's uit, nietje-erdoor-klaar, of kies je voor een kolommenopmaak waardoor je aparte linker- en rechterpagina's kunt maken. In ons geval willen we een klein spreukenboek maken, samengesteld uit internationale spreekwoorden, dat bedoeld is om aan vrienden en bekenden uit te delen. We willen geen nietjes gebruiken, maar naald en draad, en een stevige kaft maken van gekleurd, licht karton. Om dat te doen moeten we bij het menu Bestand - Pagina-instelling eerst instellen hoe het papier bedrukt moet worden. We kiezen voor de optie 'liggend' omdat we dan twee A-5 pagina's (de helft van het normale A-4-papier) naast elkaar kunnen afdrukken. Vergeet niet de marges in te stellen. De optie 'rugmarge' geeft extra ruimte in de marge, bedoeld voor het inbinden van het document. 5. Laten we de tekst in kolommen indelen. Dit gebeurt via het menu Opmaak - Kolommen. We kiezen voor twee kolommen, zonder een lijn ertussen. Controleer het resultaat via het menu Bestand - Afdrukvoorbeeld. En wat blijkt? De cover staat op de linkerpagina, niet rechts. Om dat te verhelpen moet je bovenaan de tekst (nog boven de titel) via het menu Invoegen - Eindemarkering een kolomeinde invoegen. Nu schuift de titelpagina een kolom op en komt zij rechts te staan. Print een paar pagina's uit en bekijk het resultaat. 6. Controleer de afrdrukken, vouw de pagina's in het midden en kijk hoe het boekje eruitziet. Maak aantekeningen van de fouten die je tegenkomt en van de wensen die je nog hebt. Zo blijkt bij de eerste print van ons spreukenboekje dat we de pagina's op een vreemde manier in het boekje moeten vouwen. Namelijk: met de vouw naar buiten. Er zal dus aan het eind van het proces een snijmes of een goede schaar aan te pas moeten komen. Ander probleem: de pagina's moeten eigenlijk aan elkaar gelijmd worden. Proberen en experimenteren is in dit stadium het devies: plaats kolomeindes als de pagina's niet goed uitkomen, kijk of de tekst overal leesbaar is en op de goede plek staat. Uiteindelijk besluiten we om de kolommen weer op te heffen. En dat betekent onder andere: weer alle kolomeindes vervangen door pagina-eindes. Gelukkig kan dat in een keer via het menu Bewerken - Vervangen en de optie 'Speciaal'. 7. Het boekje is in principe af, nu kunnen we het afdrukken. We kiezen voor de optie 'Oneven pagina's' afdrukken, zodat we eerst de linkerpagina's kunnen afdrukken, de vellen kunnen laten drogen, omdraaien en weer door de printer halen - nu met de optie 'Rechterpagina's afdrukken' (ctrl-p, optie 'Pagina's'). Let goed op, want voor sommige printers is het moeilijk om eerder afgedrukte pagina's nog een keer door het mechaniek te halen, vooral omdat de pagina's zijn verwarmd of enigszins gekreukeld. Leg ze zo nodig een tijdje onder een dikke stapel boeken. Ook met dikkere papier- en lichte kartonsoorten moet je uitkijken. Sommige printers hebben gelukkig de mogelijkheid om het papier in een rechte baan door de printer te leiden, zodat ook karton kan worden bedrukt. 8. Vervolgens kun je met de bindmethode beginnen. Nieten, naaien of lijmen zijn enkele van de belangrijkste opties. Omdat we ons spreukenboek niet meer kunnen nieten of naaien kiezen we voor lijmen. Bij hobbyzaken en schilderswinkels kun je speciale papierlijm kopen die geschikt is om boekjes te maken. Leg de stapeltjes papieren in boekvorm op elkaar, met de covers er omheen en gescheiden door enkele losse vellen. Leg onderaan een stuk karton dat vies mag worden, en op de bovenste vellen een flinke stapel dikke boeken of een ander gewicht. Snijd nu met een stanley- of papiermes kleine schuine snedes in de rug, zodat de lijm dieper kan doordringen. Breng vervolgens met behulp van een kwast de lijm op. Herhaal dit nog een paar keer wanneer de lijm wat is ingedroogd. 9. Laat de lijm gedurende een etmaal drogen en snijdt de boekjes vervolgens met behulp van een stanley- of papiermesje los. Gebruik zo nodig een speciaal papiersnijmes om het overtollige papier boven, onder en rechts te verwijderen. Met een stanleymes gaat dat ook, maar dan moet je een stuk snijkarton en een metalen liniaal gebruiken. Om het boekje nog mooier te maken kun je diverse versieringen aanbrengen: plaatjes op de voorkant, een los vouwvel om het boek of een sierlijk buikbandje. Geef ze uit!