Waar komt de uitdrukking prinses op de erwt vandaan?

Prinses op de erwt. Het klinkt elegant, maar eigenlijk staat het voor een vrouw die voortdurend wat te klagen heeft. Het spreekwoord is ontstaan door een sprookje van Hans Christian Andersen uit 1835. Het sprookje vertelt over een prinses die een test moet afleggen om te kijken of ze de titel van een prinses wel waardig is. Er wordt een erwt onder een aantal matrassen gelegd. De prinses voelt dat er een erwt is onder haar matrassen en hierdoor wordt duidelijk dat ze inderdaad een echte prinses is.

De oorspronkelijke tekst

Anderson geeft aan het verhaal niet volledig zelf bedacht te hebben. Hij vertelde dat hij het sprookje al een keer in zijn jeugd had gehoord. Volgens hem was dit verhaal geen traditioneel geschreven verhaal, maar een minder bekend Deens volksverhaal. Het verhaal ging over een meisje dat haar identiteit verleende aan het slapen op zeven erwten. Hoogstwaarschijnlijk is dit volksverhaal gebaseerd op het Zweedse sprookje genaamd De prinses die op zeven erwten lag.

Verschillende talen

Het spreekwoord prinses op de erwt heeft zijn weg gevonden in verschillende talen en culturen en wordt gebruikt in scripts, theaters en alledaagse gesprekken. Het is dus niet alleen populair in de Nederlandse taal. Zo heet het in het Engels the princess and the pea en in het Spaans la princessa del guisante. De Fransen spreken over la prinsesse au petit en de Russen over prinsessa na goroshina. Het spreekwoord is zelfs te vinden in het Chinees en Japans.

Psychologische interpretatie

Het spreekwoord heeft ook een psychologische interpretatie gekregen, waarbij sommigen de erwt zien als een metafoor voor een gevoelig karakter. Het wordt soms gebruikt als symbool om te illustreren hoe kleine dingen een grote impact kunnen hebben op mensen met een gevoelig karakter.

Verwerkingen

Ondanks de kritiek die Andersen in het begin kreeg, omdat zijn verhaal niet zoals het standaard sprookje een levensles bevatte, is De prinses op de erwt toch uitgegroeid als één van de bekendste verhalen. Het is verschillende keren verwerkt in films, televisieseries en musicals. Zo zijn er in de 20e eeuw verschillende theaterstukken over gemaakt, werd het sprookje in 2002 verfilmd en was het in 2016 te zien op RTL 4. En er is een erwt op een kussentje te vinden in het Efteling Museum.