Vervolg interview Spinvis

Dit is het vervolg van het interview met Spinvis uit Schrijven Magazine 3, 2012. Klik hier om het interview met celliste en zangeres Saartje Van Camp te lezen. Klik hier om de biografie van Spinvis te lezen.

Welke tekst van Spinvis ligt je na aan het hart?

‘Al mijn liedjes wel, maar ik vind ‘Club Insomnia’ fijn om te zingen. Het past heel erg bij de state of mind van hoe ik me nu voel. Twee jaar geleden had ik dat bij ‘De Loop der Dingen’ vooral bij de zinnen ‘En ik reis, ik zeil op je zee, ik loop op je klippen en sterf op je strand.’ Daar had ik een speciale relatie mee.’

Hoe kwam dat?

Haperend: ‘De tragiek is dat - wanneer je dit zo eerlijk mogelijk probeert uit te leggen - je voelt dat je verdwaalt in woorden. Woorden lenen zich daar niet voor. Ik voelde me toen zoals het ene liedje, nu zoals dat andere liedje. Dat heeft te maken met mijn levensfase, met de aard van het beestje, met mijn gevoelens op dat moment. Het zijn van die kleine dingetjes. Je voelt een soort onthechting die je toch dichterbij brengt bij wie je bent.’

Die liedjes zijn fragiel, klein en gericht op zingeving. Weet jij wie je bent op dit moment? Weet je waar je naartoe gaat?

‘Niet helemaal natuurlijk. Maar ik ben wel zelfbewust. Ik ben ook al oud! Ik ben 51! Er is een heel proces aan voorafgegaan. Vanaf mijn zeventiende tot enkele jaren geleden blowde ik behoorlijk veel. Het was fantastisch om te merken dat mijn hoofd anders ging werken. Ik kreeg allerlei vreemde associaties en raakte ontzettend geïnspireerd. Maar ik merkte dat ik er na verloop van tijd niet mee vooruit kwam. De joint werd eerst vertrouwd, toen een vriend en tot slot een vijand. Geestverruimend werd geestvernauwend. Dat merkte ik pas wanneer ik even niet blowde. Ik voelde me licht, opgewekt van het nuchter zijn en kreeg nieuwe ideeën. Ik ben toen niet op zoek gegaan naar sterker spul, ik wilde niets kapot maken. Ik ben gestopt en het voelde goed. Die stap, die constatering, heeft veel voor me betekend. Ik laat me niet meer zomaar meeslepen in die dingen. Het was een lange zoektocht, maar nu is er balans.’

Over welke tekst van Spinvis ben je het minst tevreden?

‘In ‘Smalfilm’ zit de regel “Een tijdje terug reed ik een fietser dood, maar gelukkig heeft geen mens me gezien.” Die zin vond ik grappig op het moment dat ik hem schreef. Nu vind ik het effectbejag. Het gevaar is dat mensen te veel gaan zitten wachten op de grapjes en dat is niet wat je wil bereiken. Nu zou ik dat anders doen. Ik verwerk graag een zweem van vreemde humor in mijn teksten, maar meer in ontroerende zin. De humor is niet meer zo hard en minder opvallend.

Verder mist ‘Oostende’ een couplet. De hoofdpersoon gaat eerst naar het hotel, vervolgens ziet hij geesten en soldaten op het strand, erna ziet hij het casino en tot slot Justine. Tussen het casino en Justine bevindt zich een hiaat. Er moet nog een flashback tussen van de tijd dat hij en Justine samen waren. Ik had die tekst al klaar, maar vond hem te plakkerig bij het opnemen. Nu besef ik dat die tekst toch weer in het lied moet. Ik voegde het extra couplet niet toe op de cd, maar we gaan hem wel spelen tijdens optredens.’

Volgens ‘Oostende’ moet je de dag met tequila beginnen, dan is het randje er een beetje af en doet het niet meteen zo’n zeer… Hoe moet je de dag volgens jou eindigen?

‘Ook met tequila! Als je ermee begonnen bent, kun je er maar beter ook mee eindigen. Al zijn wij van Spinvis eigenlijk meer witte wijn-mensen, in prettige hoeveelheden. Net zoals vele anderen. Wie komt er niet wel eens in aanraking met alcohol? Om die reden staat de laatste cd in het teken van de drank. De Grieken laafden zich al aan de drank, grote literatuur is gedrenkt in roes en wijn, maar ook een willekeurige treinpassagier heeft wel een flesje in zijn tas voor bij het avondeten. Hoe komt dat? Hebben we niet genoeg aan onszelf? Waarom zoekt de mens die roes op? Wil hij iemand anders zijn?’

Ja, we lachen wat af
De koning ik en ik
We blijven vaak thuis

Samen in het keukenlicht
Hij maakt het feest compleet
Hij is zo populair
En zo geestig soms
Koning avondster

(Uit: ‘Koning alcohol’, Tot ziens, Justine Keller)

Door: Mirthe Smeets

Verhalen vertellen in vrijheid

Celliste en zangeres Saartje Van Camp, al ruim zeven jaar Spinvis-bandlid, is veel met taal bezig. Dat blijkt wel uit haar cd Walla Kristalla, die in november 2011 verscheen. De cd bevat kinderliedjes in verschillende talen. Saartje schrijft ook geregeld teksten.

Erik de Jong gebruikt een schrift of iPhone-note bij schrijven van zijn teksten. Maak jij op dezelfde manier notities?

‘Ik heb altijd een schrift bij me en ik schrijf er op de gekste plekken iets in. Bijvoorbeeld in mijn kleedkamer tijdens de tournees met Spinvis. Ik zet observaties en gedachten op papier. Ik pluk ze uit het dagelijkse leven. Ik heb nog nooit een liedtekst geschreven, maar dat wil ik nog wel eens doen.’

Heb je dat schrift bij je zodat je goede zinnen niet vergeet?

‘Het is een hulpmiddel. Je moet het niet te belangrijk maken, dan sluit je iets af. Je moet niet te bang zijn om iets te vergeten, dan laat je de inspiratie niet binnen komen. Het is jazz! Het hoeft niet allemaal eeuwigheidswaarde te hebben. Vaak ontstaat een tekst spontaan. Dan loop je door de straat met een bepaald ritme in je hoofd, een begin van een zin eindigt eerst links, dan rechts, en opeens is die ultiem goede zin er. En die goede zin vergeet je als vanzelf niet meer.’

Jouw cd Walla Kristalla is verschenen in november 2011. De cd bevat kinderliedjes in vele verschillende talen. De liedjes verzamelde je door in Amsterdam bij internationale gezinnen op bezoek te gaan. Erik de Jong heeft ook meegewerkt aan het album. Hoe is het zo gekomen dat jullie gingen samenwerken?

‘Eind 2003 ging ik voor het eerst mee op tournee bij Spinvis. Dat was op het moment dat Spinvis besloot met echte strijkers te werken, niet meer uit een doosje.’ Ze lacht. ‘Vanaf 2004 zat ik echt in de band. Ik ken Erik hierdoor al zó lang. We hebben veel gemeen: we zijn op zoek naar vrijheid bij het vertellen van verhalen, op welke manier dan ook. Het was daarom een logische stap dat ik Erik mijn materiaal liet zien.’

Ze denkt even na en vervolgt dan: ‘Ik was al heel lang bezig met het maken van opnames bij mensen thuis. Ik wilde het materiaal aan muzikanten geven en het samen met een band ontwikkelen. Toen Erik op een dag mijn opnames en arrangementen zag en beluisterde, overtuigde hij mij ervan dat ik mijn eigen werk niet uit handen moest geven. Zo ben ik zelf verder gegaan en heb ik in een later stadium andere muzikanten gevraagd om de muziek in te spelen. De samenwerking met Erik verliep heel goed. Het voelde niet als iets nieuws, het was een andere manier van iets waar we al lang mee bezig waren.’

Over idealen gesproken: wil je met Walla Kristalla laten zien dat het multiculturele aspect de samenleving juist verrijkt? Is je cd een tegenstem in het huidige politieke klimaat?

‘Die boodschap is niet het doel van de cd. Ik heb de cd vanuit muzikale interesse gemaakt. Ik was benieuwd naar hoe mensen in andere talen zingen voor hun kinderen. Is dit vergelijkbaar met hoe dat gaat in Nederland en in Vlaanderen, waar ik vandaan kom? Dat blijkt zo te zijn. Mijn cd is niet politiek bedoeld, maar als je iets maakt, wil je altijd de wereld een beetje mooier maken.’

‘Als je iets maakt, wil je altijd de wereld een beetje mooier maken’

In Spinvis’ ‘Kom terug’ zit het zinnetje ‘Erf de ogen van je kind, kijk erdoor…’ In hoeverre is die zin van toepassing op Walla Kristalla?

‘Tijdens mijn zoektocht naar de liedjes, toen ik met recorder op pad was en mensen vroeg om voor me een liedje van vroeger te zingen, was het heel mooi om te zien dat mensen de vraag eerst een beetje gek vonden, maar er ook blij van werden. Ze moesten soms wel ver graven, maar er kwam altijd iets moois van vroeger terug. Het zingen van en voor kinderen is zo algemeen en zo van alle landen en talen dat het mensen sowieso verbindt, gewoon omdat ze daarin niet zo veel van elkaar verschillen. Een kind dat niet kan slapen, ga je automatisch wiegen, vervolgens ga je neuriën of zingen. Het is een oergevoel. Ik hoopte mensen te verbinden door die liedjes en melodieën te bundelen en daarmee openbaar te maken hoe vergelijkbaar en hoe mooi ze zijn. Een kind maakt zelf ook geen onderscheid. Het luistert en reageert. Dus die prachtige zin van Erik, ja, die is altijd wel van toepassing, geloof ik, niet alleen voor Walla Kristalla.’

Walla Kristalla bevat alleen maar buitenlandse talen, maar ook Tot ziens, Justine Keller bevat hier en daar Spaanse, Duitse en Franse zinnetjes. Zijn jij en Spinvis bewust polyglot bezig?

‘Zeker. Taal is zo interessant en ook erg muzikaal. Je koppelt met die zinnetjes een klein taalgebied aan die grote wereld. We willen laten zien: we zijn niet alleen op de wereld.’

‘We zijn niet alleen op de wereld’

Wat kunnen we nog verwachten van jou op tekstueel gebied?

‘Ik blijf actief bij Spinvis. Erik de Jong schrijft de muziek en teksten van onze band, maar ik help ze mee de wereld in te brengen. Wist je trouwens dat Spinvis werkt aan een miniopera? Dat wordt echt mooi. Ikzelf ben van plan om te blijven schrijven en muziek te blijven maken. Wie weet komt er wel een vervolg op Walla Kristalla. Ik heb nog veel opnames en ideeën.’

En hoe gaat het, denk je, verder met Spinvis-personage Ronnie?

[Een harde lach, vervolgens een peinzende stilte.] ‘Hij blijft thuis. Hij houdt ontzettend van zijn huisje en verzorgt zijn tuin. Hij draagt steeds weer zijn blauwe trui en is een beetje bezweet. Zijn wereld is klein. Zijn buurman heeft een hond, daar kijkt hij graag naar. Hij gaat een dagboek bijhouden en besluit elke dag iets op te schrijven omdat zij – zijn grote, verloren liefde – niet belt.’

Saartje glimlacht: ‘Misschien draagt hij wel bergschoenen. In elk geval kabbelt zijn leven verder zoals het is en dat is goed.’

Door: Mirthe Smeets

Bio Spinvis

Spinvis is het pseudoniem van Erik de Jong, de bedenker van Spinvis. De Jong groeide op in een muzikaal, vrij gezin, waar hij zich creatief mocht uiten. Studeren was niet verplicht, met als resultaat dat hij jaren in fabrieken werkte. Daar werd hij geprikkeld door de onaffe en niet-perfecte zinnen van de mensen om hem heen die in contrast stonden met hun dromen en vaak diepzinnige gedachten. Hij schreef muziek en speelde steeds meer met taal. Aanvankelijk was Spinvis een eenmansband, waarin Erik de Jong de instrumenten en de zang voor zijn rekening nam. Vanaf 2004 kwamen er tijdens de tournees muzikanten bij. De hoofdzang van Erik werd door de zang van celliste Saartje Van Camp aangevuld. Zij is de enige vrouw in de band. Tijdens concerten valt zij op door haar bijzondere improvisaties.

De officiële albums van Spinvis zijn: Spinvis (2002), Dagen van gras, dagen van stro (2005) met o.a. ‘Smalfilm’, ‘Bagagedrager’, ‘Voor ik vergeet’, Tot ziens, Justine Keller (2012) met o.a. ‘Club Insomnia’, ‘Oostende’, ‘Kom Terug’.

Andere albums die Spinvis uitbracht, zijn: Nieuwegein aan zee (2003), Ja! (2006) in samenwerking met Simon Vinkenoog, Goochelaars en geesten (2007) met o.a. ‘Loop der dingen’, Ritmebox (2008).