Slim algoritme maakt betere poëzie dan de mens

Schrijven met behulp van een kunstmatige intelligentie (AI)? Aaron Mirck, Nederlands eerste tech-dichter, is het experiment aangegaan. Gedichten geschreven door online software, zo ver is de technologie nog niet, toch?

---

Zo’n AI, kunstmatige intelligentie dus, werkt als volgt. Aan de ene kant stopt Mirck er zelf een gedicht in en dan maakt de AI hier een nieuw gedicht van. “Soms komen hier hele mooie teksten uitgerold, maar soms is de logica ver te zoeken. Een keer heb ik een gedicht waarin Jort Kelder werd genoemd aan het algoritme gevoerd, en toen kwam Klaas Dijkhoff eruit. Het zijn natuurlijk twee goedgeklede rechtse mannen, maar de verdere verbinding is voor mij ver te zoeken. Toch verbindt dit algoritme ze dus met elkaar.”

Menselijke machinegedichten

“Dit onderzoek bevestigt eigenlijk wat ik in mijn poëziebundel ‘Dit algoritme deugt niet’ vraag. Waar houdt de technologie op en begint de menselijkheid? De gedichten die uit het algoritme kwamen waren eigenlijk niet van het originele werk te onderscheiden. Eerst dacht ik dat het eigenlijk niet mogelijk was om iets geloofwaardigs uit een AI te krijgen, maar soms waren de teksten eigenlijk beter dan wat ik erin heb gestopt.”

---

Afbeelding

Meer leren over het schrijven van gedichten?

In iedere editie van ons tijdschrift Schrijven Magazine interviewen we een dichter over zijn of haar werk, of analyseren we één specifiek gedicht. Leerzaam! 

Nog geen abonnee? Meld je aan!

Ja, ik wil een abonnement op Schrijven Magazine
Of geen cadeau

---

‘Je bent een bushalte midden in een besneeuwde woestijn. Dit jaar ben je maar één keer gebruikt.’ Dat is één van de gedichten geschreven door de AI. Deze regels illustreren, misschien onbedoeld, he soort dubbelzinnigheid dat de poëzie eigen is. Het geeft een absurdistisch beeld (je bent een bushalte), onwaarschijnlijke situatie (besneeuwde woestijn), een plek die je je wel kunt voorstellen (een bushalte die maar één keer per jaar wordt gebruikt). Ook verbeeldt het gedicht emotie zoals eenzaamheid (kou op een hete plek). 
Dit voorbeeld laat zien dat een algoritme wel degelijk in staat is om menselijk lijkende poëzie te schrijven. 

Populair algoritme

Om te kijken welke gedichten het beter deden, plaatste Mirck de twee verschillende versies op Instagram: zijn eigen- en het AI-gedicht. Via het algoritme van het sociale media platform wilde hij kijken welke het beter deed. De uitkomst verraste hem vaak genoeg. “De verschillen waren niet groot, maar vaak genoeg wonnen de AI-gedichten het van mijn eigen werk. Dat voelt zacht gezegd kut als je dat ziet. Ik moest natuurlijk wel zelf teksten aan de AI voeren, maar als er een nieuwe tekst uitkwam, herkende ik ze eigenlijk niet terug. En duidelijk vond mijn doelgroep de machinale teksten soms beter dan mijn eigen geschreven. Aan de ene kant voelde ik me wel een beetje trots, wat ik probeerde uit te leggen in mijn bundel, komt in mijn onderzoek ook weer terug. Maar aan de andere kant dacht ik ‘ben ik als schrijver nog wel nodig?’ en wat zegt dit over de creativiteit van de mens?”

Geen boze machine

De algoritmeteksten waren dus over het algemeen populairder dan de originele. Maar zo’n AI hoeft natuurlijk niet de vervanger voor de schrijver te zijn. Mens en machine kunnen ook samen gaan werken. “Ik denk dat nu nog veel schrijvers bang zijn voor het idee om met een algoritme te gaan werken. Dat is begrijpelijk, want het is allemaal nieuw en we kennen het nog niet. Maar hoe anders is het dan werken met de online Van Dale of Synoniemen.net? Dit zijn allemaal hulpmiddelen die het schrijven iets makkelijker maken voor ons. Stel je voor, je zit even vast met je verhaal, je stopt een stukje tekst in een AI en hier komt een suggestie uit die je vooruit kan helpen. Je hoeft ze niet te gebruiken, maar ik denk dat dit een hulpmiddel is dat in de toekomst veel gebruikt kan worden door de schrijver. Niet mens of machine, maar hand in hand.”