Schrijven en herinnering: Lezing Douwe Draaisma

Schrijven doe je om niet vergeten te worden. Of om niet te vergeten. Op vrijdag 18 september zal hoogleraar Douwe Draaisma op het Spui in Amsterdam een lezing verzorgen en een interview geven over het thema schrijven en herinneren. Werkelijk dood, lees je tegenwoordig vaak, ben je pas als je door je dierbaren bent vergeten. Om aan deze ‘tweede dood' te ontkomen proberen mensen voor wie de eerste dood onontkoombaar is geworden zich vaak het geheugen van de achterblijvers in te schrijven. Puttend uit deze afscheidsliteratuur in ruime zin - van afscheidsbrieven van veroordeelden tijdens de Franse revolutie tot de haastige krabbels in een neerstortend vliegtuig - zal Douwe Draaisma laten zien welke strategieën mensen in uiteenlopende tijden en culturen hebben benut om maar niet vergeten te worden en op welke manier achterblijvers hebben geprobeerd hun belofte na te komen om de dierbare gestorvene in gedachtenis te houden. Draaisma Douwe Draaisma (1953) is bijzonder hoogleraar in de geschiedenis van de psychologie aan de Rijksuniversiteit te Groningen. Hij publiceerde onder andere 'De heimweefabriek', een boek over ons geheugen, over de ongrijpbaarheid van de herinnering, de markt van het grote vergeten en de heimwee naar de wereld die alleen nog in de herinnering bestaat. In 'Ontregelde geesten. Ziektegeschiedenissen' reconstrueert Draaisma de levens van dertien beroemde ‘namen' uit de wetenschap van hersenen en geest, zoals dat van de artsen Parkinson, Alzheimer en Asperger. In 'Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt', buigt Draaisma zich over het autobiografisch geheugen: Waarom herinneren we ons bijna niets van onze vroegste jeugd? Hoe komt het dat geuren herinneringen oproepen? Waardoor zien stervenden soms hun hele leven aan zich voorbijtrekken? En waarom lijkt het leven sneller te gaan als je ouder wordt? Stuk voor stuk vragen die te maken hebben met het geheugen. De metaforenmachine, tot slot, de handelseditie van Draaisma's proefschrift, is een geschiedenis van het geheugen, verteld in metaforen. Het relaas verhaalt van de mnemotechniek van de oudheid en de toegewijde omgang met het gememoriseerde woord in de middeleeuwse kloosters, van de proeven met fosforescentie tijdens de wetenschappelijke revolutie, de landschappen van de romantiek en de fotografische en cinematografische procédés van de negentiende eeuw, van de holografie en het computergeheugen van tegenwoordig. De metaforenmachine maakt zichtbaar hoe ons beeld en begrip van het geheugen is beïnvloed door technologische veranderingen.