Herkomst van ‘komkommertijd’

In de zomer hoor je vaak mensen zeggen: ‘Het is weer komkommertijd.’ Iedereen kent dit woord om uit te drukken dat er maar weinig opzienbarende dingen gebeuren in de zomerperiode, maar waarom wordt deze tijd eigenlijk zo genoemd en waar komt de term ‘komkommertijd’  vandaan? De term ontstond al rond 1700 en is overgenomen uit het Engels.

De herkomst van de term ‘komkommertijd’ is niet helemaal duidelijk, hoewel het wel duidelijk is dat in de ‘komkommertijd’ inderdaad de oogst van komkommers plaatsvindt. Dit verklaart natuurlijk nog niet waarom er uitgerekend voor komkommers is gekozen, want er zijn veel meer groenten die in de zomer geoogst worden.

Komkommertijd en cucumber time

Waarschijnlijk is het woord ‘komkommertijd’ overgenomen uit het Engels, waarin de term ‘cucumber time’ ontstond rond het jaar 1700. Het woord werd toen door kleermakers gebruikt om de periode aan te duiden waarin ze weinig te doen hadden. De adel, waar deze kleermakers vooral voor werkten, verruilde de stad in de zomer voor het platteland. Zo ontstond de grap dat de kleermakers zo weinig verdienden dat ze in de zomer slechts komkommers konden eten, omdat vlees te duur voor ze was.

Den komkommertyd van Multatuli

Dat het Nederlandse woord ‘komkommertijd’ hieraan ontleend is, wordt echter niet door alle taalkundigen aangenomen. De term werd bovendien in  het Engels al snel vervangen door ‘taylor’s holiday’. De term ‘cucumber time’ is inmiddels totaal verdwenen uit de Engelse taal. In het Nederlands werd de term later, namelijk in de 19^e eeuw, geïntroduceerd, ‘komkommertijd’ wordt onder andere teruggevonden in de teksten van Multatuli (1820-1887). Hij had het in een tekst over ’t hartje van den komkommertyd’.
Het woord werd oorspronkelijk vooral in de financiële sector gebruikt, om aan te geven dat er weinig gebeurde op de beurzen. Later werd het een meer algemene term om aan te geven dat er weinig gebeurde in de zomermaanden. Bijna elke taal heeft overigens wel een woord voor de rustige periode in de zomer waarin weinig gebeurt, maar deze woorden lijken niet op ons woord ‘komkommertijd’. 

Dit artikel is een bewerking van een artikel dat eerder verschenen is op IsGeschiedenis.