De 6 meest krankzinnige boeken - deel 2

Schrijvers zijn excentrieke wezens, dat is algemeen bekend. Maar deze schrijvers maken het wel heel bont. Dit keer komen de bekende James Joyce en de zelfgeobsedeerde Robert Sields aan bod.

4. Een dagboek van 500 romans

Robert Sields, voormalig minister en Engels docent, houdt het record van het langste moderne dagboek ooit. Het bevat 37,5 miljoen woorden. Om dat in perspectief te zetten: de gemiddelde roman telt 75.000 woorden.

Hoe heeft hij in godsnaam een persoonlijk dagboek geschreven dat een hele boekenkast kan vullen? Door 25 jaar jang, van 1972 tot 1997, op te schrijven wat hij elke vijf minuten meemaakte. Hij had ongeveer vier uur per dag nodig om dat te schrijven en soms controleerde hij enkel zijn vitale functies. Zo staan er in het boek verontrustend veel vermeldingen over de kracht en consistentie van zijn stoelgang.
Een paar voorbeelden:

‘7 a.m.: Ik heb het bad schoongemaakt en schraapte mijn voeten met mijn vingernagels om dode lagen huidcellen te verwijderen.’

‘7:05 a.m.: Kreeg grote, stevige ontlasting en een halve liter urine. Gebruikte vijf vellen papier.’

‘6:30- 6:35 p.m.: Ik stop twee Stouffer’s macaroni en kaas in de oven op 350 graden.’

‘6:50-7:30 p.m.: Ik at de Stouffer's macaroni en kaas en Cornelia at de andere. Grace besloot dat ze er geen wilde.’

Omdat hij zoveel tijd spendeerde aan het schrijven van zijn dagboeken, gaan veel van zijn vermeldingen onvermijdelijk over het schrijven van de vermelding die hij op dat moment schrijft.

‘6:35-6:50 p.m.: Ik was op het toetsenbord van de IBM Wheelwriter vermeldingen aan het typen voor het dagboek.’

Hij bleef schreven totdat hij een beroerte kreeg en stierf. Zijn dagboeken zijn gedoneerd aan de Washington State University, omdat zijn nabestaanden veronderstelden dat de boeken waren behekst.

3. Finnegans Wake: een compleet onleesbaar meesterwerk

James Joyce was een van de meest invloedrijke schrijvers van de vroege 20e eeuw. Zijn bekendste werk, Ulysses, was een alternatieve versie van Homerus’ Odyssee die plaatsvond in het moderne Dublin. Voor zijn laatste werk probeerde hij het moeilijkste en meest pretentieuze boek ooit te schrijven. Hij slaagde hierin met Finnegans Wake.

Het boek kostte Joyce 17 jaar om te maken. Bijna elke zin is zo nauwgezet gebouwd dat er een woordspeling of dubbele betekenis achter schuilt. Het is zo onmogelijk te begrijpen dat je het met een gidsboek moet lezen. Hij gebruikte verschillende talen (waaronder enkele die hij zelf had verzonnen), combineerde woorden met elkaar en zorgde ervoor dat alles op verschillende manieren kon worden gelezen. Op een of andere manier heeft het verhaal ook nog personages en een plot.

Hier een typerende passage: "All the vital-mines is beginning to sozzle in chewn and the hormonies to clingleclangle, fudgem, kates and eaps and naboc and erics and oinnos on kingclud ..."

Het eerste deel van de zin is gemaakt met dubbele woorden. Zo kan je ‘sozzle’ lezen als ‘sizzle + dissolve’ (sissen en ontbinden) en ‘chewn’ als ‘chew + tune’ (kauwen en deuntje) en ‘hormonies’ als ‘hormones + harmonies’ (hormonen en harmonieën) - ongetwijfeld wil je Joyce op dit punt al verrot slaan, als hij nog zou leven. Het tweede deel van de zin staat vol anagrammen: ‘kates’ = ‘steak’ (biefstuk), ‘eaps’ = ‘peas’ (erwten) en als we doorgaan krijgen we ‘bacon’ (spek), ‘rices’ (rijst), ‘onions’ (uien) of ‘ducklings’ (eendjes).

Het woord ‘vital-mines’ bevestigt het voedsel-thema. ’Vital-mines’ kan een manier zijn om de maag aan te duiden, maar het kan ook naar vitamines verwijzen. We hebben hier dus een zin over de gezondsheidsvoordelen van een diner van biefstuk en eend, met een muzikale metafoor die het geheel nog een tweede laag van betekenis geeft.
We weten alleen nog steeds niet wat ‘fudgem’ betekent, maar fudge dat.

Dat was behoorlijk wat werk om een halve zin te begrijpen. Vermenigvuldig dat nu met 600 pagina’s en je kan nu zien waarom het een boekclub 13 jaar kostte om dit boek uit te lezen en een Poolse vertaler 10 jaar om het te vertalen.

Het is niet moeilijk een boek te schrijven waar je iedereen pissig mee maakt. Maar alleen Joyce heeft er ooit zoveel moeite in gestoken.

Vorige week verschenen nummer zes en vijf. Lees volgende week de top twee meest krankzinnige boeken op Schrijven Online.