Analyse: kruiswoordpuzzels maken je slimmer

Je pakt de pen, kijkt naar de lege vakjes en denkt: hoe kom ik hier ooit uit? Voor je het weet ben je een halfuur verder, heb je een paar moeilijke woorden gekraakt en voelt het alsof je hersenen een workout hebben gehad. Technisch gezien is dat ook zo. Kruiswoordpuzzels vergroten woordenschat en leesbegrip en helpen zo op een speelse manier ontlezing tegen te gaan. 

In een tijd waarin lezen onder druk staat, bieden kruiswoordpuzzels een laagdrempelige manier om taal te oefenen. 

Woordenschat en spelling actief trainen

Een studie van Dewi Ilma en Rina Hastini van de Universitas Negeri Padang (2023), Empowering Seventh-Grade Students with Crossword Puzzle for Vocabulary Mastery, toont aan dat brugklassers die kruiswoordpuzzels maakten, significant beter scoorden op woordenlijsten en spelling toetsen. De gemiddelde score steeg van 41,28 naar 59,97 punten. Puzzels laten leerlingen actief nadenken over betekenissen en woordverbindingen. Zo leren ze woorden niet passief, maar verwerken ze deze actief. Zo zouden de leerlingen bijvoorbeeld bij een puzzel over dierenwoorden als olifant of kangoeroe correct moeten spellen en tegelijk de betekenis in gedachten houden.

Cognitieve functies stimuleren

Bij volwassenen met milde geheugenproblemen blijkt puzzelen ook voordelen te hebben. In het COGIT-2-onderzoek (2022), Crossword Puzzle Training and Neuroplasticity in Mild Cognitive Impairment, uitgevoerd door onderzoekers van Columbia University en Duke University, scoorden deelnemers die meerdere puzzels per week maakten beter op geheugen- en denkvaardigheidstests. MRI‑metingen toonden bovendien dat bepaalde hersengebieden minder krimpten. 

In een andere studie, Computerized Games versus Crosswords Training in Mild Cognitive Impairment(NEJM Evidence, 2022), onderzochten D.P. Devanand van Columbia University Irving Medical Center en Murali Doraiswamy van Duke University, oudere volwassenen met milde cognitieve stoornis. Daaruit bleek dat regelmatig puzzelen het begin van geheugenachteruitgang gemiddeld met 2,5 jaar vertraagde. Zo kan een dagelijkse kruiswoordpuzzel helpen om de hersenen actief en gezond te houden.

Lezen met begrip verbeteren

Kruiswoordpuzzels helpen ook bij lezen met begrip. In het onderzoek Improving Students’ Reading Comprehension on Descriptive Text by Using Crossword Puzzle van Nina Englis & Sudarsono Sudarsono (2022) werkten 32 Indonesische middelbare scholieren met kruiswoordpuzzels om hun leesbegrip te oefenen. De puzzels verbeterden het vermogen van de leerlingen om zowel algemene als specifieke informatie uit teksten te halen. Hints moesten worden gekoppeld aan de juiste betekenis in een context, waardoor de hersenen actief werden ingezet. Zo vraagt een puzzel over bijvoorbeeld planeten niet alleen om de namen te onthouden, maar ook om verbanden te leggen tussen woorden en hun betekenis.

Thematische verbinding met cultuur en literatuur

Kruiswoordpuzzels kunnen ook een brug slaan tussen taal en cultuur of literatuur. In het artikel How Crosswords Put Your Brain Into Hyperdrive in The New Yorker (Raphel, 2019) wordt beschreven hoe puzzels vaak verwijzen naar culturele, historische of literaire begrippen, waardoor spelers niet alleen woorden leren, maar ook kennis maken met bredere contexten. Een puzzel over de Gouden Eeuw of Shakespeare combineert bijvoorbeeld taalvaardigheid met kennis van literatuur en cultuur, waardoor spelers verbanden leren leggen tussen woorden en bredere contexten. 

Door woorden en hints te koppelen aan verhalen, auteurs, gebeurtenissen of culturele concepten, stimuleren kruiswoordpuzzels spelers om actief na te denken over taal én cultuur. Op die manier worden puzzels niet alleen een spelletje, maar ook een middel om woordenschat te koppelen aan de wereld en literatuur.

Conclusie

Onderzoek laat zien dat kruiswoordpuzzels veel meer doen dan tijd verdrijven. Ze vergroten woordenschat, stimuleren lezen met begrip, houden hersenen actief en kunnen zelfs geheugenverlies vertragen. Voor leerlingen, volwassenen en ouderen vormen ze een laagdrempelige manier om taal en denkvermogen te oefenen, terwijl je tegelijkertijd plezier hebt in het spel.

--