AKO Literatuurprijswinnaar 'toont toekomst literatuur'

De winnaar van de AKO Literatuurprijs, David van Reybrouck, laat met zijn boek Congo een voorbeeld zien van de literatuur van de toekomst: een mix van literaire verbeelding en werkelijkheid. Dat zegt literatuurwetenschapper prof. dr. Odile Heynders van de Universiteit van Tilburg. Heynders hield op 4 november een lezing over de rol van de schrijver in een veranderende samenleving voor Stichting Lezen. Daarin ging zij mede in op de hybride literaire tekst. Heynders stelt hierin dat de hybride literaire tekst – een mengeling van genres, stijlen, fictie en journalistiek, geschiedenis en essayistiek – goed past in een tijd van globalisering, waarin de lezer juist door een afwisseling van stijlen grip krijgt op een moeilijk te doorgronden werkelijkheid. David van Reybrouck beschrijft in Congo de geschiedenis van Congo, van voor de komst van ontdekkingsreiziger Stanley tot de invloed van China in de laatste tien jaar. De jury noemt het boek “een meeslepend geschiedeniswerk van een historicus én romancier”. Volgens Heynders is het boek een voorbeeld van het potentieel van literatuur bij het vertellen van life stories. “Literaire verbeelding wordt ingezet om de actuele historische werkelijkheid te begrijpen, dichterbij te halen, en ervaarbaar te maken. Daarbij is een belangrijk gegeven dat stemmen van protagonist en verteller door elkaar klinken. De auteur geeft niet direct een mening, maar gebruikt de ruimte van fictie, verbeelding en compositie. En tegelijkertijd geeft hij wel een mening omdat hij de lezer doorverwijst naar historisch materiaal, naar informatie die beschikbaar is op het internet, enzovoort. Het hybride karakter van deze tekst zet de lezer aan tot kritisch nadenken, tot het bepalen van een eigen positie over kolonialisme en de verwevenheid van de geschiedenis van Europa en Afrika.” De vermenging van stijlen en genres is overigens niet altijd onbetwist, blijkt uit de rel die ontstond rond de roman La carte et le Territoire van Michel Houellebecq, onlangs winnaar van de prestigieuze Franse literaire prijs Prix Concourt. Houellebecq zou ruimschoots Wikipedia hebben geplagieerd, luidt het verwijt. Houellebecq noemt zijn boek “een patchwork, een mengeling van fictie en werkelijkheid. Ik kan het proza van Wikipedia behoorlijk goed nadoen.”