Beste Esther, Richard en Bas, Ik weet dat we elkaar de laatste jaren elkaar niet veel gezien hebben. En ik weet dat ik daar zelf verantwoordelijk voor ben geweest. Ik heb een pad door het leven gekozen dat uiteindelijk steeds minder mensen aandeed. Vooral jij, Bas, hebt mij dat heel erg kwalijk genomen. Je noemde me toen je weg liep een gedegenereerde feministe omdat ik, volgens jou, opzettelijk alleen leefde om te bewijzen dat ik het in mijn eentje kon rooien. In mijn eentje een zoon kon opvoeden. Het enige wat ik nu van je vraag is om terug te kijken. Het is niet wat ik wilde toen ik met Richard trouwde en al snel zwanger werd. Het was niet wat ik wilde toen Richard plotseling verdween, ja ik zeg verdween, en ik er alleen voor stond. Maar ik heb het gedaan en je bent er geen slecht mens door geworden, Bas, dat moet je eerlijk toegeven. Je kan je het waarschijnlijk niet herinneren maar we hebben ook ontzettend veel plezier gehad samen. Ik heb je nog die foto gestuurd, weet je wel, die die orgelman van ons gemaakt heeft, tijdens een van onze vele wandelingen door de stad. Jij op mijn rug in die draagzak. Daar was je nog helemaal niet boos. Ik heb nooit een reactie van je gehad. Ik hoorde van iedereen dat ze dachten dat ik naar Richard op zoek was en daarom door het hele land gewoond hebt. Maar ik kon niets verzinnen waarom hij weg was. Had hij schulden? Was hij gek geworden? Kon hij niet tegen het getrouwde bestaan? Durfde hij het niet aan om vader te zijn? Tot ik zijn dagboek vond, dat hij heimelijk bijhield en op zolder verstopt had. De waarheid is dat ik op de vlucht was, alhoewel hij me nooit bedreigd heeft. Op de laatste pagina’s stond nog maar één zin: Door haar kan ik niet gelukkig zijn. Tien pagina’s lang! Toen wist ik dat wij nooit door hem gevonden mochten worden. Mijn hele leven heb ik doorgebracht met de vraag wat hem bezielde, malend door mijn hoofd. Net als de vragen over ons leven, Esther. Ik heb nooit begrepen waarom jij je altijd achtergesteld voelde. En waarom je altijd wilde hebben wat ík had. Ik herinner me nog toen je met zo’n vilein lachje kwam vertellen dat je nu ook een vriendje had en dat die ook Richard heette. En hoe je keek naar die van mij. Was zijn nerveuze lachje een voorbode op zijn verdwijning, omdat hij niet meer van mij hield? Vlak na mij werd je ook zwanger. Wat moest ik denken? Later vertelde je dat je niet anders kon. Dat je wel moest. Dat het je enige manier was om de strijd met de dood aan te gaan. Je was altijd zo goed met woorden. Je was veel intelligenter dan ik. Waarom kon je niet je eigen leven leiden en moest je per se mijn leven stelen? Jouw Richard is wel bij jou gebleven; en je kind. Ik heb Barry een brief gestuurd en hem gevraagd hier niet aanwezig te zijn. Ook hij snapte niet waarom zijn vriendelijkheid naar mij toe niet begrepen werd. Ik laat al mijn bezittingen aan hem na. Een laatste groet, Roos