Mijn allerliefste, Al negentien maanden en twaalf dagen voer ik in mijn hoofd lange gesprekken met je. Je stelt me daarin telkens weer gerust dat je spoedig thuiskomt en dat jouw ouders ook opletten dat je voldoende rust en eet in het werkkamp. Jouw toon in onze gesprekken klinkt de laatste dagen zo donker. Misschien verbeeld ik het me of misschien komt het door de gruwelheden die meneer Smit mij influistert. Een ontsnapte uit Westerbork speekt over douches en rokende schoorstenen in kampen over de grens. Samuel, nee, dat kan toch niet waar zijn? Zeg me, schreeuw, dat de Duitsers dat ons volk niet aandoen! Het kan niet waar zijn! Zal het de honger zijn, waardoor mijn geest niet meer helder kan denken? Alles is zo verwarrend. Wanneer houdt deze waanzin op? Voedsel is hier in Amsterdam ook al op de bon. Meneer Smit komt niet meer dagelijks om Sarah en mij brood of wat aardappelen te brengen. Hij bleef erop aandringen om onze kleine meid via, via naar het platteland te brengen. Met jouw koffer in je hand, heb je me op het hart gedrukt Sarah nooit, nooit uit het oog te verliezen. Lieve schat, vergeef me. Vel het Salomonsoordeel. Gisteren is Sarah meegegaan met een vriendelijke mevrouw. De gele ster is van haar lievelingsjasje getornd en wees gerust; onze dochter huilde niet. In Drenthe is Sarah veiliger en zal ze weer aansterken. Spoedig zullen we weer herenigd zijn. Blijf ook hoop houden, mijn allerliefste! Je liefhebbende Rachel.