Lieve Peter, Binnen enkele weken wordt mijn verleden voorgoed met mij begraven. Een verleden dat onze toekomst heeft bepaald nog voordat je werd geboren. We zijn elkaar onderweg kwijtgeraakt, lang geleden. Jou treft daarin geen blaam, geen enkele. Vragen stierven telkens weer op jouw lippen en ook je blikken bleven door mij onbeantwoord. Het is nu tijd voor de onuitgesproken woorden. Hoe kan in een paar pennenstreken worden geschreven dat het me zo spijt? Hoe streel je, knuffel je, deel je verdriet en geluk, of heb je lief als emoties al zo veel eerder gestorven zijn? Hoe beschrijf je de pijn die jezelf niet begrijpt? Nooit heb je me zien huilen. In mijn tranen zou je hongersnood hebben gezien, stokslagen, tirannie en menselijke ontering; de onbeschrijfelijke hel achter het prikkeldraad. De hel waarin een vierjarig meisje de hand van haar moeder vasthield en huilde om de pijn in haar maag. Jouw oma drukte mijn hoofd tegen haar sarong en zei: “Straks, nonna. Als die Tuan niet kijkt.” Bij de gaarkeuken is ze voor mijn ogen bezweken aan de meedogenloosheid van een Jap. Zomaar voor een handje rijst, op zomaar een zonovergoten dag op Java. Dat was de dag waarop de onbevangenheid mij verliet en verbittering een deel van mij werd. Peter, twijfel niet over wat je nooit zag of voelde. Ik heb altijd van jou gehouden. Vergeef me, om wie ik niet was. Mama.