Hoe schrijf je een goed kerstverhaal?

Liefde. Magie. Dat moet er toch wel in. Het is zo'n magische tijd van het jaar, waarin eigenlijk alles kan gebeuren ;) Ik schreef vorige jaar kerst het begin van De Koningsboom, rondde het afgelopen zomer af, stuurde het in voor de Dark Romance wedstrijd van Young Adults en ... met een beetje magie won ik de wedstrijd :). Nu druk aan het vertalen, zodat er ook een Tree of Kings komt. Helaas waarschijnlijk verschijnen beide verhalen pas in januari/februari 2014 maar dat mag de pret niet drukken. Is het dan ook nog een beetje kerst!

Kerst komt ieder jaar, Katniss, van zo'n verhaal heb je lang plezier. En gefeliciteerd met je winst! Liefde en magie...

Doe voor mij maar in een mooi kerstverhaal: tegenstellingen als goed-slecht, warmte-kou, humor, ontroering en een goed einde.

Oh, mooi, die warmte- kou, daar krijg je idd direct kerstbeelden bij. De ontroering vind ik ook belangrijk. Maar beslist het moeilijkste. Hoe doe je dat?

Een mooi beeldend verhaal, maar dan weer niet te voor de hand liggend. Ik kan van alles verzinnen voor een leuk kerstverhaal, maar vaak zijn die verhalen zo gelijkvorming. Veel sneeuw, kaarsjes, verloren liefdes die elkaar weer terug vinden, zielige weesmeisjes met zwavelstokjes... hoe maak je een verrassend kerstverhaal is misschien een goede vraag. Misschien door zo'n bekend thema om te buigen op een totaal onverwachte manier?

Daar haal je een goed punt aan, Marjan B. Als ik probeer om een kerstverhaal op te zetten, komt mijn innerlijke redacteur zich er meteen mee bemoeien: "Done, done, also been done." Voor mij werkt dat zeker blokkerend.

Interessante vraag waar ik zelf ook weleens mee worstel. Ik heb nu twee keer een kerstverhaal geschreven, de eerste keer voor kinderen (voor de bundel Allemaal sterretjes), de tweede keer voor volwassenen (voor de bundel Kerstavond). Het allerleukste van het schrijven voor zo'n bundel is dat je te lezen krijgt hoe andere schrijvers hun kerstverhaal hebben ingevuld. De grootste uitdaging is volgens mij clichés te vermijden, want die liggen na elke punt op de loer in dit genre. Aan de bundel Kerstavond was een wedstrijd verbonden die werd gewonnen door Mark-Jan Zwart. Hij schreef een verhaal waarin een jongen op het vliegtuig werd gezet naar zijn familie in Amerika (even uit mijn hoofd, hoor). Met een bijbel, waarin drugs verstopt bleken te zitten. Prachtig verrassend verhaal. Zie ik dat Marjan daar ook al iets roept, over clichés. Maar het kan dus wel, kerstverhalen schrijven zonder clichés. Het openingsverhaal van Kerstavond gaat over een vrouw die een matras gaat kopen en wanneer dat matras wordt bezorgd vraagt ze de bezorger even lepeltje-lepeltje met haar te gaan liggen omdat ze zo eenzaam is. Tránentrekkend en absoluut niet cliché. Edit: even opgezocht, het is een verhaal van Ria Borkent.

Wat een mooie vraag! Ik denk dat er, analoog aan de tijd van het jaar, wat duisternis in moet - zowel in letterlijke als figuurlijke betekenis: wat schemer en kou, eenzaamheid, wat onheilspellends, deprimerends, wat doods, misschien zelfs -; en hier en daar een lichtpuntje, heel klein - een vonkje hoop, de suggestie van warmte, iets lekkers, iets zoets, iets glanzends -, en dat het lichtpuntje steeds groter wordt, terwijl de duisternis langzaam afneemt, en dan eindigen met verlichting, in alle betekenissen van dat woord. Dat lijkt mij zo een beetje de behoefte die het jaargetijde en het kerstgevoel oproepen. En toch zó reëel schrijven dat het niet (helemaal) kitsch wordt, hoewel er voor mij best een vleugje kitsch over een kerstverhaal mag hangen. Ik denk dat je tegelijkertijd de lijnen van de algemene verhaaltheorie moet blijven volgen, van A naar Z vertellen (of in andere volgorde) met conflict, wendingen, et cetera, en die specificeren in een kerstsetting. In feite maakt het thema dan niet zo veel uit, maar omdat je het verhaal tijdens kerst laat spelen, kun je er een bepaalde gelaagdheid in aanbrengen die heel toegankelijk is, omdat de meeste mensen wel een gevoel bij kerst hebben. Dat gevoel kun je als basis nemen: het kerstgevoel. Wat is het kerstgevoel?

Wat prachtig, Helga. Ik schiet meteen vol bij de gedachte aan die arme vrouw die zo eenzaam is. En die bezorger die dan, omdat het kerst is.... Ja, zo kan het ook. Het kerstgevoel: het gevoel dat er hoop is, hoop in de duisternis.

Mooie vraag. Ik heb twee keer een kerstverhaal geschreven. Een vierdelige voor een weekblad en een kortere voor een bundel. Ik vond het best moeilijk en heb bewust geprobeerd om cliché's te vermijden (dus geen sneeuw, maar gewoon ijzige kou en gure wind, geen eind goed al goed, maar een hoofdpersoon die sterft), maar dat was toch lastig. Want je wilt wel het gevoel vasthouden en dat is vaak opgebouwd uit cliche's (warmte, licht, kaarsjes, kerstversiering, gevulde kalkoen, kerstliederen).

Het Kerstgevoel is samenhorigheid. Iedereen bijelkaar in het licht, buiten is het donker. Samen zingen, cadeaux uitwisselen omdat je elkaar liefhebt. Het contrast is de eenzame persoon die van buiten naar binnen kijkt, vanuit het donker naar het licht. Een mooi Kerstverhaal ging over cadeaux. Hij verkoopt zijn horloge om voor haar een haarband te kopen, zij verkoopt haar haar aan een pruikenmaker om voor hem een horlogeketting te kopen.

Voor mij gaat het in een kerstverhaal vooral om het creëren van sfeer. Clichés kunnen, mits op een goede manier ingezet, die sfeer oproepen. Clichés horen ook wel een beetje bij een kerstverhaal. Het zijn juist die vaste elementen die het zo mooi maken. De kunst is om zulke cliché-elementen op zo'n manier in te zetten dat het juist iets toevoegt. Dus wat mij betreft mogen die liedjes, kaarsjes en besneeuwde hutjes best in het verhaal voorkomen, zolang je er maar je eigen verhaal van maakt. Een kerstverhaal mag van mij vertellend zijn en liefst ook ouderwets/ archaïsch taalgebruik bevatten. Dit kan de gewenste sfeer versterken. Je kunt je kerstverhaal ook schrijven naar aanleiding van een beeld. Ooit was ik in het bezit van een kalender met allerlei sneeuwlandschappen en die foto's riepen zo'n typische winterse sfeer op.

Ik denk door iets toe te voegen dat weinig met kerst te maken heeft en juist met kerst (pijnlijk?) duidelijk wordt. Zoals die eenzame vrouw en de bezorger. Net las ik - via via - iets over de uitvaart top 50 (die bestaat). Met dit topic in mijn achterhoofd, rolde daar een idee uit over iemand die ziek is en weet dat hij op kerstavond sterft. Of het wat is weet ik niet, maar het is een idee.

Als ik probeer om een kerstverhaal op te zetten, komt mijn innerlijke redacteur zich er meteen mee bemoeien: "Done, done, also been done."

Als ik probeer om een verhaal over draken op te zetten, komt mijn innerlijke redacteur zich er meteen mee bemoeien: "Done, done, also been done." Stuur die redacteur naar een ander verhaal en doe wat je normaal doet om aan ideeën voor verhalen te komen.

Het valt me op dat er veel 'donker en zwaar' wordt genoemd door jullie. Naar mijn idee mag een kerstverhaal vol licht en vrolijkheid zijn. Het allereerste kerstverhaal dat ik publiceerde was eerlijk gezegd om je te bescheuren. Twee vrouwen op een gammel brommertje in plaats van een ezel, op weg naar een ziekenhuis om te bevallen. Uiteindelijk bevielen ze in een levende kerststal, geholpen door de schaapsherderin die vroeger vroedvrouw was. En ze waren allemaal blij en gelukkig. Zoiets.

Komt misschien omdat het rond de kerstdagen zo donker is, Zjors? -) Maar moet zeggen, zo'n licht verhaal is fris en totaal niet cliché en toch ook hoop en liefde en kerst en zo. Met meer sjwoeeng. Waus, je hebt gelijk, die redacteur moet uit. Het lukt me alleen niet zo goed. Alsof ik het te graag schrijven wil. Ik vind jouw idee wel droevig mooi, trouwens. Ga je het uitschrijven?

Misschien moet je het even laten rusten. Alhoewel de wil misschien al een hele tijd rust :) Ik weet het nog niet. Het staat in de steigers, maar het is wel heel erg donker, bedacht ik me al voor Zjors reageerde. Alhoewel het misschien een uitdaging is om juist daar iets lichts van te maken.

Ik heb vanavond de kinderen een kerstprentenboek voorgelezen. 'Het lied van de vogels'. Dat was anders dan anders en toch ook met cliché's, maar wel een mooi kerstverhaal.

Ik heb even snel gekeken, dat lijkt me wel een prachtig prentenboek, ook voor oudere kinderen.

Ik wil ook al jaren een goed kerstverhaal schrijven, maar iets verrassends is nog niet uit mijn pen gekomen. Misschien lukt het in 2014. Wel leuk om te lezen dat jullie het ook moeilijk vinden.

Tja, meer dan moeilijl, Marria. Weet je dat ik zelfs wel eens midden in de zomer denk: 'Ik ga een kerstverhaal schrijven.' Het wordt echt een soort trauma: "Boehoe, ik kan geen goed kerstverhaal verzinnen." Komt misschien omdat ik er vroeger zo van genoot, dat ene verhaal tijdens de kinderkerkkerstdienst van WG van der Hulst. Inmiddels nog ouderwetser dan het toen al was. Maar die sfeer... en dat in het nu. Dat zou ik willen maken.