wat ik zelf gebruik: zacht zeggen, sissen, schreeuwen, roepen...
maar gebruik het vooral niet teveel, dat maakt je verhaal minder.

In veel gevallen kun je de toevoeging gewoon weglaten. Bovendien merkt de lezer het woord: 'zegt' vaak niet op terwijl het je tekst wel duidelijker maakt. Gebruik zo min mogelijk opvallende varianten zoals lispelde hij. Staat altijd gekunsteld.
Lees een boek en schrijf alle varianten die daar gebruikt worden op. Dan heb je je lijstje.

Zet er ook eens iets voor in plaats van erachter.
Joop liep dreigend naar haar toe: 'Heb je nu je zin?'

Kortom varieer je taalgebruik. Dan komt het vanzelf goed.

Het hangt ook een beetje van de doelgroep/leeftijd af; grommen, brommen (bromde hij in zijn baard), kwekte ze (iemand die maar door ratelt), orakelen (de pastoor met zijn hoogdravende taal), grinniken, bitsen (als iemand venijnig iets terug zegt) enzovoort. Ik hou er wel van, je ziet meteen iemands gezichtsuitdrukking voor je, grijnsde ze. :wink:

Ik gebruik ook vrij veel variaties op het woord zeggen, vooral om de gemoedstoestand van de spreker weer te geven. En inderdaad: enkel als het echt moet. Vaak is het de lezer al lang duidelijk wie wat zegt. Dan hoef je helemaal niets toe te voegen. Dat stoort in zo'n geval alleen maar.
Een lijst met varianten is een handig hulpmiddel. Gebruik ik ook altijd. En hij wordt nog altijd langer. Ook in synoniemboeken is wel het een en ander vinden.

Ik ga mijn ms eens doorlopen om te kijken welke woorden ik veel gebruik. Volgens mij vaak zegt, en soms schreeuwt of brult.

Ik denk dat ik te vaak dat soort woorden gebruik. Maar elke keer 'zegt' vind ik ook niet mooi en zeker als je nog een hoop om je dialoog heen bouwt, kun je het lang niet altijd weg laten. Dit zal dan wel weer een gulden-middenweg-situatie zijn... En natuurlijk afhankelijk van je doelgroep.

Ik denk dat als je gaat zoeken naar woorden om te gebruiken, puur voor de variatie, het niet goed overkomt. Als je naar een bepaald woord zoekt omdat alles wat je tot nu toe hebt, niet goed weergeeft dan je wil, dan past het beter volgens mij. Maar daar kunnen wij je dan weer niet echt bij helpen ;)

Ik gebruik niet zo vaak "zeggen" op zichzelf, meestal komt er wat achter (zachtjes, "terwijl hij..." etc) en toch wel redelijk vaak iets wat door het gros dan weer verguisd wordt, "omdat het al uit je tekst moet blijken". Persoonlijk vind ik dat bullshit dus ik gebruik lekker schreeuwen, fluisteren, grommen, vinden en nog een handvol andere woorden ;)