Weggaan om jezelf tegen te komen

Lang heb ik overwogen of ik het debuut van Sara Kee, een bundel reisverhalen met de titel Reis! Alleen over de wereld, zou bespreken. Immers, mijn voorkeur gaat uit naar verhalend proza en niet zozeer naar een genre dat wordt gekenmerkt, zoals ook bij sience-fiction-, horror- en fantasieverhalen, door een onevenwichtige aandacht van de auteur voor de locatie. Alsof een locatie zoals een ruimteschip, kasteel, een vreemd landschap of een exotisch palmenstrand garant staat voor een goed verhaal. Ik besefte dat ik, door deze tekortkomingen, een apathie tegen het genre reisverhalen zélf had ontwikkeld. Door deze apathie bleven schrijvers van reisverhalen, zoals Cees Nooteboom, Jan Donkers en Lieve Joris, door mij ongelezen.

Na ampele overweging kwam ik tot de conclusie dat niet het genre bepaalt of een tekst lezenswaardig is, maar de auteur. Geef Romeo en Julia aan een knullige schrijver en de beide gelieven moeten nog lang en gelukkig leven. Zo kan een reisverhaal slaapverwekkend zijn, omdat de schrijver wel kijkt maar niets ziet. Het is dan ook niet zozeer de reis zélf, of de locatie, die het verhaal boeiend maakt.

Simon Carmiggelt had tijdens zijn schrijverschap een actieradius van zo’n vijfhonderd meter, gelardeerd met wat cafés. Maar omdat hij wél kon kijken, omdat hij een scherp oog had voor het bijzondere, bezaten zijn kronkels vaak een aangrijpende ontroering. Aangemoedigd door dit inzicht besloot ik een genre te gaan lezen waarmee ik tot nu toe weinig affiniteit had.

In het boek Reis! Alleen over de wereld van Sara Kee beschrijft de auteur in tien hoofdstukken, voorafgegaan door een proloog en afgesloten met een nawoord, haar belevenissen tijdens haar reizen door landen als Cuba, Portugal, Spanje, Brazilië en India. De hoofdstukken die zich afspelen in de verschillende landen worden onderling afgewisseld.

De 24-jarige hoofdpersoon van het boek, die dezelfde naam als de auteur draagt, moet algauw vaststellen dat Nederland niet het middelpunt van de aarde is; dat er nog andere waarden zijn dan de Hollandse. Daarmee geconfronteerd, probeert zij haar reis zin te geven door haar eigen ideeën en opvattingen te herijken. Ze beseft, als zij enige tijd van huis is, dat zij weggegaan is om zichzelf beter te leren kennen. Daarbij schuwt ze niet haar hernieuwde inzichten tegen het licht te houden en dus niet te vervallen in het voor de hand liggende idealiseren van de andere culturen.

Haar ervaringen, opgedaan in de verschillende landen, zijn stilistisch verzorgd en met humor op papier gezet. De toon is trefzeker, wat haar debuut overtuigingskracht geeft. Ze heeft een scherp oog voor bizarre situaties. Ik herinner mij een scène in een supermarkt in Brazilië, waar het personeel ‘s morgens bij de opening op last van de directie de klanten vrolijk welkom moeten toezingen, maar ook de aanbiedingen van de dag muzikaal moeten vertolken. Alleen al voor dit soort scènes zou u het boek moeten lezen. Het is rijkelijk besprenkeld met dit soort fijn geslepen diamantjes.

Door haar ervaringen komt de hoofdpersoon tot nieuwe inzichten, zonder deze als vaststaand te beschouwen. Dit intellectuele voorbehoud maakt dat je haar reisverhalen geboeid leest. Haar bevindingen zijn niet vanzelfsprekend en stemt daardoor de lezer tot nadenken over zijn eigen opvattingen. De lezer wordt, als het ware, door de auteur uitgenodigd met haar mee te denken; een van de kenmerken van literatuur.

Was het een teleurstelling deze reisverhalen te lezen? Nee, ik heb de bundel reisverhalen met plezier gelezen en herlezen. Ik kan en wil u Reis! Alleen over de wereld van Sara Kee beslist aanraden.

Een goed debuut.

Titel: Reis! Alleen over de wereld.
Auteur: Sara Kee
Uitgever: Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam
Aantal pagina's: 239
Genre: literaire reisverhalen
Prijs: € 15,00