Nederlands is een wereldtaal

Door Mirjam Kolkman

In Nederland is regelmatig de klacht te horen dat het Nederlands te veel beïnvloed wordt door het Engels. Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat veel Nederlanders niet blij zijn met de verengelsing van hun moedertaal. Door ons handelsverleden heeft het Nederlands echter ook invloed gehad op andere talen. In deze post behandelen we een aantal Nederlandse leenwoorden die vandaag de dag nog in andere talen te horen zijn.

---

Nederlanders speelden op veel plekken de baas

Boss in het Engels, Zweeds en Deens. Bos in het Indonesisch, baas in het Afrikaans en 보스 (spreek uit als boseu) in het Koreaans. Eeuwen geleden speelden Nederlanders op veel plaatsen de baas. Deze term vinden we dan ook nog in veel talen terug, volgens een onderzoek van Nicoline van der Sijs uit 2010 in maar liefst 57 vreemde talen. Hierbij werd wel de kanttekening geplaatst dat in tien van deze vreemde talen het woord ‘baas’ doorgegeven werd via het Amerikaans Engels.

Watermanagement

Dyke, Deich, digue en dique. Polder, pólder, pol田. Dat Nederlanders experts zijn in het beschermen van de mens tegen het water sijpelt door in vele talen. De term dijk vinden we in talrijke variaties terug en het woord polder is meestal zelfs exact overgenomen in andere talen. Ook het begrip dam is opgenomen in legio moderne talen.

Varen en vissen

De bedrevenheid van de Nederlanders op het water is eveneens tot menige andere taal doorgedrongen. Skipper (Engels), matrós (Russisch), Steuerbord (Duits), mast (vele talen waaronder Javaans), arenque (haring in het Spaans), anchovas (Portugees), ロールモップ (Rōrumoppu, oftewel rolmops in het Japans). Deze woorden hebben allemaal een plek veroverd in verscheidene vreemde talen.

Nederlands in en rondom het huis

Uit het eerdergenoemde onderzoek van Nicoline van der Sijs blijkt dat zogenaamde huis-tuin-en-keukenwoorden de meest voorkomende leenwoorden zijn. Gas, kraan, pomp, pen en bak(je). Dit zijn allemaal van oorsprong Nederlandse woorden die in tientallen talen terug te vinden zijn. De Nederlandse huiselijkheid heeft zich op die manier verspreid over de wereld. 

Een woord om niet trots op te zijn

De rassensegregatie die Zuid-Afrika in de vorige eeuw kende kreeg de naam apartheid. Deze term is afkomstig uit het Afrikaans, een dochtertaal van het Nederlands. Daarom tellen we apartheid ook als een leenwoord uit de Nederlandse taal. Dit begrip is in bijna elke taal onvertaald overgenomen.
Het Nederlands heeft meer invloed gehad op andere talen dan jij misschien had gedacht. Een taal is altijd in beweging en interactie tussen talen leidt tot uitwisseling van woorden. Zo staat het Nederlands dus onder invloed van het Engels, maar heeft het Nederlands zelf ook veel andere talen beïnvloed.

Deze blogpost is geschreven door Mirjam Kolkman van vertaalbureau Translavic.