Laat weg wat de lezer zal overslaan

De onlangs overleden Elmore Leonard gaf ook schrijftips. Zijn top tien  is vrij sterk. Zelf ben ik het meest gesteld op tip tien: ‘Leave out the parts readers tend to skip.’

Het is en blijft lastig om iemand met aspiraties (bijna iedereen dus) een bindend schrijfadvies te geven. Als je, om maar een voorbeeld te noemen, tegen Lev Tolstoj had gezegd dat Anna Karenina best driehonderd bladzijden eerder onder de trein had mogen stappen, dan was er misschien een ‘strakker’ boek uitgekomen, maar dan het was niet langer Tolstojs boek.Dan was het een ‘product’ geworden, een samenspel tussen redacteur en schrijver.

Zou dat erg zijn geweest? Nee. Maar het had ons wel beroofd van een overdadig, soms alleen tandenknarsend te lezen meesterwerk. En dat zou wél erg zijn geweest.

Misschien is Leonards tip daarom alleen leuk om te lezen, en klopt er in de praktijk niets van. Het is de geslepen zin van een zeer vakkundige schrijver. Daarom ben ik eerst geneigd ermee in te stemmen. Hij zégt het zo mooi.

Schrijven laat zich nauwelijks aan regels binden. Dat is het mooie én afschrikwekkende aan het ambacht. Want een ambacht, dat is schrijven zeker. Een ambacht dat - hier komt een schijnbare tegenstelling om de hoek kijken - alleen goed kan worden uitgeoefend door mensen die er talent voor hebben.

Veel schrijfadvies ziet nou net dát aspect over het hoofd. Het is ‘passie’ voor en ‘passie’ na, en de meeste schrijvers in spe denken dat literaire bevlogenheid genoeg is om in te kunnen stappen. Maar ja, ik voel me soms ook helemaal geïnspireerd als ik een elektricien aan het werk zie. Toch komt het niet in me op om de leidingen eens zelfstandig te gaan omleggen.

Schrijven... Er zijn weinig beroepen die zoveel cultureel kapitaal vertegenwoordigen, en zo weinig echt kapitaal binnenhalen. Wie schrijft mag al blij zijn als hij een minimum inkomen bij elkaar schraapt. Om vervolgens door de goegemeente voor sukkel te worden uitgekreten. Want als je product niets oplevert, moet je maar iets anders gaan doen.

Schrijvers kunnen een rol spelen in de maatschappij, maar zolang iedereen met drie jaar VMBO Kader zichzelf schrijver of schrijfcoach (of allebei) kan noemen, en de meeste bladen volstaan met artikelen waar de meligheid van afdruipt, is het óók zaak om eens te onderzoeken of dat niet wat minder kan, voor sommige van die schrijvers of schrijfcoaches (of allebei).

En ondertussen is tip tien van Elmore Leonard, ondanks alle bedenkingen, onverminderd van kracht.

De top tien van Leonard vind je onder meer hier terug.