Kneden wat komt aanrollen

Waar haal jij je inspiratie vandaan? Die vraag krijg ik als dichter regelmatig. Ik laat dan wat clichés over mijn lippen gaan: de natuur, muziek, het leven en natuurlijk de dood. Dat doe ik uit onmacht; omdat ik niet kan bevatten hoe inspiratie precies werkt en iets in mij dat ook graag zo wil houden.

Op zoek naar een dichter

De Amerikaanse dichteres Ruth Stone (1915-2011) vertelde dat ze de grond onder haar voeten voelde schudden als over het land een gedicht kwam aanrollen. Ze rende dan voor haar leven en schreef thuis de tekst op, precies op het moment dat het gedicht door haar heen golfde. Als ze niet op tijd was, schoot het gedicht door haar heen en verdween over de velden, op zoek naar een andere dichter. Elizabeth Gilbert vertelt dit verhaal in een boeiende TED-lezing uit 2009 over het thema inspiratie. Die lezing kun je hier bekijken.

Watervaste lippenstift

Het gedicht dat komt aanrollen. Ik herken dat. Het gebeurt vooral op momenten dat je niet aan schrijven denkt. Bijvoorbeeld als je onder de douche de shampoo zo gelijkmatig mogelijk over je haren verdeelt. Onhandig, zelfs na de aanschaf van een watervaste lippenstift om op de wanden van de douchecabine te schrijven. Het zijn ook de momenten waarop je schrijft met warme handen. En niet meer wilt stoppen.

Vol doorhalingen

Het gedicht dat komt aanrollen is bij mij zelden kant-en-klaar. Het is meer een vondst die aanspoelt en mij uitdaagt nog te schrappen en te schaven. Ik kijk welke woorden noodzaak hebben of verander rigoureus de volgorde voor een ander effect. Treffend was een artikel over de laatste gedichten van Rutger Kopland (1934-2012) in literair tijdschrift Das Magazin (www.dasmag.nl). Hierin staan zijn laatste gedichten, met daarbij een aantal concepten, vol doorhalingen en correcties. Ik bleef kijken, lezen, vergelijken. Het artikel gaf mij postuum een kijkje in het hoofd van een groot dichter.

Geworstel als kracht

Ruth Stone en Rutger Kopland laten mij naar mezelf kijken. Hoe ontstaan mijn gedichten? Ik raap op wat komt aanrollen. Ik kneed het, laat het rijzen en bak het in een vorm die onmiskenbaar de mijne is. Ik houd van kneden. Maar de misbaksels en de restjes deeg die daarbij horen gooi ik weg en daarmee ook de ontstaansgeschiedenis van het gedicht. Ik zal toch eens wat meer gaan bewaren. Mijn geworstel met woorden zag ik als een zwakte; nu zie ik dat het een kracht is. Het is het doorzettingsvermogen om van niets iets te maken en van iets alles. Alles wat ik te zeggen heb, op dit moment, in een gedicht.

Monica Boschman is dichter (www.52gedichten.nl); tot eind januari 2014 is zij regiodichter van de Noordelijke Maasvallei. Monica geeft schrijfcursussen; haar nieuwste project is schrijven in de 40-dagentijd bij het boek Liefde kent veertig regels van Elif Shafak. (www.mbcommunicatie.nl)