Herschrijven is puzzelen

Als je de eerste versie van een manuscript op papier hebt, begint het zware werk pas. Tenminste, bijna. Eerst even afstand nemen. Het is altijd verstandig het bestand even op te sluiten in een hoekje van de computer. Na een paar weken volgt het mooiste klusje: je leest het hele verhaal weer en wordt door je eigen woorden verrast.

Maar dan moet je er toch echt aan geloven. Door met een kritische herschrijfblik te lezen, zul je nog een hoop onvolkomenheden tegenkomen. Hier ligt het gevaar op de loer jezelf te verliezen in kleine details. Terwijl het veel belangrijker is eerst de grote lijnen goed te krijgen.

Warrig

En die grote lijnen zijn meestal een warrige bende zonder begin of einde. Wat mij helpt, is de hele lap tekst in kleine stukjes te delen. Ik vat elke scene in één zin samen, schrijf die op zo'n klein geel plakbriefje en plak die – keurig op volgorde – op een groot vel papier.

Het is even werk, maar nu heb je een plaatje van jouw manuscript. Dit is het moment om met puzzelstukjes te gaan schuiven. Mijn manuscript heeft bijvoorbeeld verschillende verhaallijnen. Ik zie nu dat ik soms veel te lang bij de ene verhaallijn blijf, zodat de andere verhaallijnen langzaam vergeten raken. Een paar scènes van een andere verhaallijn ertussen plakken, zorgt dat alle lijnen voldoende aandacht krijgen.

Knutselen

Dit is ook het moment dat ik me uitleef met geknutsel. Geef bijvoorbeeld elk personage zijn eigen kleur. Een scene die om dat personage draait, staat op een briefje van zijn kleur. Zo zie je of de aandacht eerlijk verdeeld is over de belangrijkste personages. Of misschien blijkt één van de secondaire personages wel een veel belangrijkere rol te spelen dan jij dacht.

Je kunt er natuurlijk ook achter komen dat er puzzelstukjes ontbreken; scènes die nog geschreven moeten worden. En – pijnlijk maar waar – er zullen puzzelstukjes zijn die gewoon echt nergens passen. Die stukjes zul je weg moeten gooien. Of in een aparte doos bewaren en hopen dat ze ooit in een andere puzzel passen.

Maak ook een puzzel van de personages. Schrijf ze ieder op een briefje en teken de onderlinge verbindingen uit. Zijn veel personages maar met één ander gelinkt? Misschien kun je voor meer samenhang zorgen door twee personages een band te geven, al kennen ze elkaar maar van vroeger.

Uitgepuzzeld

Natuurlijk is een manuscript in een belangrijk opzicht anders dan een legpuzzel. Die laatste kan maar op één manier goed in elkaar. De scènes van jouw manuscript kunnen op oneindig veel manieren in elkaar passen. Maar er zal een manier zijn die voor jou de randjes doet vervagen, zodat het hele verhaal één egaal geheel lijkt. Als je die na veel geknutsel met stiften en plakbriefjes hebt gevonden, zit het zware werk erop. Nu alleen nog even uitschrijven.

Inge Hulsker (1982) bracht vorig jaar haar debuut Het Verloren Volk uit, een jeugd-avonturen-roman. Ze publiceerde verhalen in de bundels Ik Feliciteer Je en Hemels Genot. Intussen deelt zij columns en verhalen op www.ingehulsker.nl en werkt zij aan haar tweede jeugdroman.