Einde Schrijverssprookje

Voor veel schrijvers is het lastig om gewoonweg te beginnen met schrijven. Gebrek aan inspiratie kan ertoe leiden dat je niet het aantal schrijfkilometers maakt die je voor jezelf hebt opgesteld. Maar heb je die inspiratie ook daadwerkelijk nodig? Lees hier de blog van Lisette Grimmius

Een paar weken geleden voerde ik een schrijfschema in, zodat de wereld der verhalen dagelijks voor enkele zorgeloze uren aan mijn voeten zou liggen. Elke avond om stipt negen uur zou ik met pen en papier in de aanslag zitten om die bestseller die ik in gedachten had zomaar, uit de losse hand, neer te pennen. Ik zou heerlijk warme thee drinken, of – lekker dandyesque – rode wijn, en het verhaal schrijven dat ik al jaren tevergeefs onder de duim probeer te krijgen. Ik zou zwemmen in zeeën van inspiratie, meer spannende plot twists uit mijn mouw schudden dan ooit en zelfs mijn blog zou ik wekelijks bijhouden.

Het klinkt als een waar schrijverssprookje en het ziet er misschien naar uit alsof mijn bestseller binnen afzienbare tijd in de winkel zal liggen, maar niets is minder waar. Die bestseller is door mijn nieuwe schrijfritme verder uit zicht dan ooit. Maakt dat uit? Nee, juist niet. Ik leerde van mijn nieuwe ritme dat er twee problemen zijn met mijn kijk op het schrijfproces.

In de eerste instantie durfde ik deze blog niet te schrijven, uit angst voor onvermijdelijke waardeoordelen. En daar ligt dan ook probleem één, bij het Grote Intellectuele, bij het ‘ik moet een bestseller schrijven en anders – ‘. De gedachte dat alles wat ik schrijf bestsellerwaardig moet zijn, heeft zich in de loop der jaren zo verbeten in mijn hoofd vastgeklampt, dat ik tijdens het schrijven vrijwel altijd blokkeer. ‘Ik moet en zal iets goeds schrijven,’ denk ik dan, ‘en doe ik dat niet, dan is mijn zeventien jaar oude schrijversdroom gedoemd te mislukken.’ Daarnaast spelen jaren aan literatuurcolleges een rol, waarin er altijd op gehamerd werd dat literatuur iets moet betekenen, evenals vriendelijk bedoelde opmerkingen van kennissen en vrienden. Favorieten zijn ‘Wat leuk dat je schrijft, maar kun je dat wel?’ en ‘Wanneer win je nou een literatuurprijs, dan?’. Al die opmerkingen hebben zich in mijn hoofd genesteld en weerhouden me van het schrijven. Mijn weken van gestructureerd schrijven voelen als een “big fuck you” naar intellectuele drempels en verwachtingen. Ik kan me niet meer verbergen achter het excuus dat niets goed genoeg is, want ik heb nou eenmaal gepland dat ik dagelijks vier uur lang schrijf.

En dan is daar nog probleem nummer twee: de schrijfdrang, die drang van het moeten schrijven waarover je zoveel schrijvers hoort. Het is natuurlijk een prachtige, romantische gedachte dat je niet kunt leven wanneer je niet kunt schrijven, maar voor mij persoonlijk geldt dat ik hooguit drie keer per maand wat op papier zou zetten als ik zou wachten tot het lichtje ‘schrijfdrang’ in mijn hoofd op groen springt. Mijn schrijverssprookje vertelde van een geïnspireerde dandy met de wereld der verhalen aan haar voeten, maar (en dit klinkt drastisch, niet schrikken!) inspiratie zweer ik af. Ik weet dat inspiratie voor velen juist een wereld van verschil maakt, maar mij maakt ze lui. Sinds de invoering van mijn schrijfschema wacht ik niet meer op zeldzame heldere momenten. Ik zit simpelweg dagelijks achter mijn bureau om wat op papier te zetten en dat is ook wat ik moet doen.

Sinds ik mijn nieuwe schema volg, schrijf ik meer dan ooit. Korte verhalen, blogs, dagboekbijdragen, alles telt. Ik schrijf niet meer met als doel om mijn werk te publiceren, maar om uren te maken. Ik stel geen hoge eisen en wacht niet op zweverige aha-momenten. Ik schrijf simpelweg om te schrijven en dat is precies waar ik al jarenlang op uit was.

Lisette Grimmius is studente Book and Digital Media Studies aan de Universiteit Leiden en werkt als tekstschrijver. Haar korte verhalen en blogs zijn te vinden op www.lisettegrimmius.wordpress.com.

Techniek

Comments

Lieve Lisette, na het lezen van je blog rijst de vraag of je zelf ook vind dat je beter schrijft? Meer is niet altijd beter. Je komt een beetje op me over als een broodschrijver. Je schrijft niet omdat je er plezier in hebt of iets te vertellen hebt maar veel eer uit financiële noodzaak of de plicht ten minste iets op papier te zetten. Begrijp ik dat goed? Zelf schrijf ik alleen wanneer de inspiratie roept de ervaring leert dat ik dan het beste en meest produceer. Alle juweeltje komen voort uit die aha momenten welke ik persoonlijk het vaakst heb tijdens het afwassen of hardlopen/ fitnessen. Zet je lichaam flink aan het werk zonder dat het je geest in beslag neemt en vanzelf gaat ook het bloed in je hoofd harder stromen is mijn devies. Stil achter een bureau zitten is juist funest voor dit creatieve proces. Verder geef ik geen ruk om de openbare mening ik geloof dat wanneer je van uit je eigen ik schrijft de kans het grootste is dat je iets authentieks neerzet dat over 100 jaar misschien nog steeds gelezen wordt. Als jij je te veel focust op de waan van de dag en daar aan toegeeft dan zal je net als de Spice Girls of Dan Brown een decennium lang op handen gedragen worden en dan volledig verguist en vergeten worden.

Hoi Bileam Faustina, Bedankt voor je reactie! Meer is inderdaad niet altijd beter, daar ben ik het helemaal mee eens. Het schrijfritme waar ik in mijn blog over vertel is dan ook niet gericht op de hoeveelheid teksten die ik schrijf. Je vraagt of ik beter schrijf door dat ritme, maar die gedachte is juist precies de gedachte die ik probeer te omzeilen. Ik zie een ritme als een goede manier om vaker te schrijven, want ik schrijf erg graag. Ik denk dat ‘de waan van de dag’ met het meer willen schrijven niets te maken heeft. Meer willen schrijven en je aanpassen aan literaire trends zijn verschillende dingen. Mijn schrijfritme zie ik, zoals ik hierboven aangaf, als een hulpstuk om vaker te schrijven; over literaire trends kan ik je helaas weinig vertellen. Wat je zegt over de Spice Girls en Dan Brown illustreert het punt dat ik in mijn blog maak over intellectuele drempels. We kunnen de Spice Girls en Dan Brown lacherig afdoen als mensen die vergeten worden, maar dan negeren we volledig wat ze wel neergezet hebben. Zij hebben gedaan wat ze wilden zonder bang te zijn voor kritiek. Daartoe is mijn schrijfritme een zeer bescheiden opstapje. Groet, Lisette

Beste Bileam Faustina, Ik denk ook dat je de werkwijze (en de intentie ervan) van Lisette compleet fout begrepen hebt. Een beetje ironisch, want je reactie illustreert net de valkuilen waaraan Lisette refereert in haar stuk, de typische denkfouten die elke schrijver - en eigenlijk iedereen die iets creatief moet/wil aanvangen - maakt. We weten namelijk allemaal dat kwaliteit belangrijker is dan kwantiteit. En dat klopt helemaal, 100%, geen enkele discussie. Veel liever op een onbewoond eiland vertoeven met slechts één boek, waar ik na tien leesbeurten nog steeds nieuwe nuances in mag ontdekken, dan tien stationsromans met veel letters maar weinig inhoud. Liever de 102 vlijmscherpe minuten van Casablanca in Humphrey Bogart's armen vertoeven dan de 637 minuten van de verzamelde Police Academy te moeten doorstaan. Liever één lekker steakje met verfijnd groentenboeketje dan tien mcKartonburgers bij McDonald's. Klopt allemaal. Alleen, wanneer Lisette ons vertelt dat ze kwantiteit gaat produceren, betekent dat niet dat ze ook kwantiteit gaat *publiceren*. Dat is een wereld van verschil. En in wezen komt deze raad neer op iets wat ik al in verschillende versies door heel veel goeroes/docenten/schrijvers/... doorheen de jaren heb horen zeggen. Ik geef je graag die citaten even mee alvorens het verder uit te diepen, omdat ik vind dat ze, elk op hun eigen manier, het punt perfect illustreren. "Writing is easy. All you have to do is cross out the wrong words." - Mark Twain "Je n'ai fait celle-ci plus longue que parce que je n'ai pas eu le loisir de la faire plus courte." (Vrij vertaald: De enige reden dat deze brief zo lang is, is dat ik geen tijd had om een korte te schrijven.) - Blaise Pascal "Genius is one per cent inspiration and ninety-nine per cent perspiration." - Thomas Edison "Schrijven is herschrijven." - onbekend Ik geloof dat dat in de aanrader "The Comic Toolbox" door John Vorhaus tenslotte geformuleerd wordt als "de regel van 10", die ruwweg stelt dat voor elke fantastische zin die je schrijft, je tien zinnen complete bagger uit je pen ziet vloeien. Dat geldt trouwens voor iedereen: voor elke perfecte taart die de banketbakker in zijn etalage zet, heeft hij tien probeersels toch nog wat herzien. Voor elke hit die The Beatles uitbrachten, lagen er tien ideeën in de prullenbak. Voor elke perfecte take die in Casablanca gemonteerd is, zijn er ongetwijfeld tien rommeltakes die sinds de opname niemand nog bekeken heeft. Dit is niet het soort kwantiteit waarbij een schrijver om het jaar twee romannetjes uitbraakt omdat dat nu eenmaal het schema van de uitgever was waar de meeste centjes mee te rapen vielen. Neen, de intentie achter deze kwaliteit is helemaal anders. Het gaat er net om genoeg geschrijf te genereren, laat ons zeggen, ongeveer elf keer zoveel als je eigenlijk wil overhouden, omdat je weet dat 10/11 daarvan bagger is, en een mager 1/11de absolute pareltjes. Maar je hebt dan tenminste zo'n hoeveelheid dat je na het wegspoelen van de bagger, na het schrappen van de woorden tot je het perfecte boek hebt voor Twaine - of de perfecte brief voor Pascal - nog genoeg pareltjes overhoudt om iets mee aan te vangen. Begrijp me niet verkeerd: inspiratie en talent blijven van belang. Inspiratie is namelijk dat ene geniale moment waarop je het idee krijgt dat jouw verhaal uniek maakt. Dat overkomt je meestal gewoon, dat doe je niet door even willekeurig elf onderwerpen op een blad neer te schrijven en de tien slechtste te schrappen. En talent zal bepalen dat die verhouding tussen bagger en parels misschien net wat anders ligt. Maar de basisidee blijft: schrijven is een kunst, maar ook voor een groot deel een ambacht. Geniale ideeën neerschrijven in een geïnspireerde bui, kwantiteit genereren in een vaste structuur, ook al is er geen inspiratie, om in een volgend moment van inspiratie te kunnen filteren, polijsten en verfijnen. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat deze benadering voor iedereen werkt. Uiteraard kan het best dat jij je het best voelt bij enkel schrijven op de momenten dat je de inspiratie door je voelt vloeien, en zolang je niet het gevoel krijgt dat dat je tegenhoudt om soms de pen te grijpen, is dat ook gewoon prima. Ieder heeft nu eenmaal zijn eigen manier van werken. Maar weet dat het ook prima is om af en toe wat bagger te schrijven, als je het herleest en ziet dat het bagger is, dwingt niemand je om het ergens te publiceren. Maar is de kans op het volgend pareltje weer net een klein beetje hoger. Mijn excuses voor de lange reactie, ik had geen tijd voor een kortere :p Warme groet, Ben

Beste Lisette, Ik wil je ten eerste bedanken dat je toch hebt besloten om je blog te schrijven. Zo denk ik dat je daar in ieder geval al super trots op mag zijn dat je toch die stap hebt weten te zetten. Weer een van die angstdrempels overwonnen die je regelmatig mee te parten krijgt als schrijver. Vele zullen onbewust met je meeleven. Vandaar ben ik je vooral dankbaar dat je zo oprecht openlijk voor je hik punten uit komt. Het geeft mij meteen een steuntje in de rug dat ik niet de enige ben die af en toe zit te sukkelen. Ik bedoel hier niet mee dat je sukkelig over komt, het is eerder dat ik me kan plaatsen in de innerlijke strijd om de juiste balans te vinden in jezelf ook bij mezelf herken. Het was haast komisch om ook de reacties der op te lezen. Ik kan wel zeggen dat jij momenteel zelf al een inspiratiebron bent, puur en alleen door deze blog toch maar eventjes uit je mouw te schudden. En dan nog met precies de juiste woorden. Mij heb je in ieder geval al nieuwsgierig gemaakt naar toekomstig schrijfwerk van jezelf. Kan enkel zeggen: Stop alsjeblieft niet met schrijven ! Vooral je blog niet, want ben echt van plan om die wekelijks te blijven lezen. Veel groetjes, Van in ieder geval met zekerheid te zeggen een vaste bloglezer.

Lieve Lisette, Ik denk dat de verwarring gelegen is in mijn onhandige uitdrukkingswijze. Met beter schrijven bedoel ik dat het resultaat beter is en niet het schrijfproces zelf. Hierbij acht ik het niet relevant wat de rest van de wereld ervan vind maar ben ik puur nieuwsgierig naar je eigen oordeel erover. De woorden van BetheB onderschrijf ik dan ook volledig, het is heel goed om ritme aan te brengen voor de momenten waarop jij je schrijfsels perfectioneert. Toch zijn voor mij de aha momenten richt gevend daarom gaf ik ongevraagd advies over hoe je dit creatieve proces kan stimuleren en waarom ik denk dat stil op een stoel zitten niet verstandig is. Persoonlijk herken ik me absoluut niet in het grote schrapproces waarover anderen hier spreken en ik denk dat dit ook gelegen is aan de wijze van aanpak. Ik schrijf traag en zelden maar als ik schrijf is het minutieus en daarom direct goed. 8 uur ploeteren op één bladzijde is niet ongewoon. Althans ik schrap nog geen 10% van mijn teksten dus die 1000% procent waar anderen het over hebben acht ik een hele onproductieve aanpak en zonde van mijn tijd. Alhoewel er in die 8 uur natuurlijk ook heel veel geschrapt wordt  Maar toegegeven, Mark Twain is er groot mee geworden en ik moet nog beginnen met publiceren… Een ander punt waarin we verschillen is dat ik me niet schuldig voel over niet productief bezig zijn, wellicht ben ik daar te weinig calvinistisch voor. Maar de ervaring leert dat als het niet gaat dan gaat het niet en ga ik opzoek naar afleiding in de volle overtuiging dat het vanzelf komt. Als je het gaat afdwingen dan schrijf je niet uit je hart, maar bagger en uiteindelijk niet productief. (Blijk ik stiekem toch een calvinist te zijn, aargh!!!) Wacht op de flow en spring erop en ga een voorbeeldig boek lezen zodra het tempert! Misschien is het verschil in visie ook gelegen in het feit dat een besteller schrijven niet hetzelfde is als tijdloos schrijven. Dan Brown heeft een besteller geschreven. Nietzsche werd met zijn eerste publicatie “De geboorte van een tragedie” compleet de grond in geboord door de intellectuele wereld. Toch is zijn werk een standaardwerk geworden in de mythologie en wordt het nu meer gelezen dan 100 jaar geleden. (Simpelweg omdat Nietzsche exact wist waarover hij schreef en zijn lezers niet.) Door veel mensen niet eens om de wetenschappelijke waarde ervan maar voor de schrijfstijl. Ook driekwart van zijn meest complexe en toch samenhangende werk “Aldus sprak Zarathoustra” heeft hij in een maand(!!!) geschreven. (Wat weten we nog over de authentieke betekenis van het woord inspiratie) We leven in een snackcultuur dit wil zeggen dat alles direct duidelijk en daarom licht verteerbaar moet zijn. Aan zware kost en literatuur waarop iemand zijn tanden moet stukbijten gaan we schouder ophalend voorbij. Toch is deze vorm van literatuur veel duurzamer simpelweg omdat het zeldzamer is. Schrijvers als Dan Brown worden aan de lopende band geboren een Goethe slechts eens in een decennium! De bovenstaande blog is trouwens prima geschreven! Als je aanpak werkt dan werkt het en moet je vooral de ingeslagen weg blijven volgen. Veel succes en schrijf plezier gewenst!