Dichtvormen – het prozagedicht

De kunst van het dichten kent vele vormen en maten. Toch blijft poëzie vaak wat onderbelicht in Nederland en Vlaanderen. Daarom zet Schrijven Online elke week een dichtvorm online met uitleg, een voorbeeld en een schrijfopdracht. Deze week de beurt aan het prozagedicht.

Vorm

Het prozagedicht is een gedicht wat niet in versvorm geschreven is en er dus eigenlijk uitziet als een gewone tekst. Het kent geen metrum of rijmschema. De lengte staat ook niet vast: deze kan variëren van een paar zinnen tot een paar bladzijden aan tekst. Hoe herken je dan een prozagedicht van een stuk proza?

Kenmerken van het prozagedicht zijn het beeldend taalgebruik en het ritme wat in de tekst is aangebracht. Charles Baudelaire, één van de grootste prozadichters, omschreef de gedichten als muzikaal, maar zonder vast ritme of rijm. 

Voorbeeld

Het onderstaande prozagedicht is geschreven door Willem van Zadelhoff en staat in de bundel Het ei van Fabergé (2014).

Brommertje
 
Het begon langzaam. Iedereen keek gespannen hoe de eerste stralen het gras streelden. De dag verhief zich, zonder haast. Een pastoraal brommertje doorkruiste de stilte. Zonder dat brommertje wisten wij niet hoe stil onze stilte was. En het bracht brood en kaas. Niet iedereen reed op het brommertje. Iedere keer genoot ik weer van het geluid van zijn motortje. Daar had ik genoeg aan. Gisteren hadden we geen brood en kaas nodig. We beseften niet hoe stil het was toen we de zon zagen opkomen. Het was geen dag als alle anderen. Het was zondag.

Het gedicht is muzikaal en gedecoreerd, maar rijmt niet en heeft geen vast ritme.

Opdracht

Zoek een anekdote of kort verhaal. Lees deze goed, zodat je het plot helemaal begrijpt. Ga dan wegstrepen wat overbodig is in het verhaal, net zo lang tot je nog ongeveer 100 woorden overhoudt. Breng in de overgebleven zinnen en woorden klank en ritme aan. Bij prozagedichten komt binnenrijm vaak voor. Schaaf en herschrijf net zolang totdat de voordracht van het gedicht goed loopt, maar het oorspronkelijke plot wel behouden blijft.