Wij zijn ons schrijversbrein

Wij zijn ons brein, dat zegt hersenwetenschapper Dick Swaab. Een uitspraak die heel wat stof deed opwaaien. Toch is vrijwel iedereen het erover eens dat onze hersenen een rol spelen in wie we zijn en wat we doen. Wat kan een schrijver van zijn brein leren?

Wanneer schrijven?

In 2011 bleek uit een Amerikaans onderzoek dat je vooral op niet-piekmomenten creatief bent. Ben je een ochtendtype? Dan is de avond jouw beste moment om te brainstormen over een nieuw verhaal of gedicht. Voor het avondtype geldt het omgekeerde.

Op niet-piekmomenten kan je brein hoofd- en bijzaken moeilijker van elkaar onderscheiden. Ook het leggen van logische verbanden tussen ideeën en concepten loopt stroef. Daarenboven kan je hoofd zich minder vlot op specifieke taken toeleggen. Een schrijverskop op hol is echter de ideale voedingsbodem voor creatieve gedachten. In de gekste associaties schuilt de kiem van een interessant idee.

Piekmomenten lenen zich beter voor analytisch schrijfwerk. Gebruik ze dan ook voor research of het herschrijven van je teksten. Een schrijver op z’n best weet bruikbare van niet-bruikbare informatie te onderscheiden en kan zich op één tekst focussen tot elk woord op de juiste plaats staat.

Schrijven kan met andere woorden altijd. De kunst bestaat erin om de juiste taak op het juiste moment aan te pakken. Het geheim van het schrijversbrein is een uitgekiende dagindeling.

Discipline of gewoonte?

Een schrijver word je in de eerste plaats door te schrijven. Tot die vaststelling was je waarschijnlijk zelf ook al gekomen. Toch zijn er aspirant-schrijvers die maar niet aan hun eerste zin toekomen. Hun schrijftijd wordt door de wals van alledag keer op keer verpletterd.

Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat gewoonte, nog meer dan discipline, de beste manier is om die eerste zinnen op papier te krijgen. Regelmatig schrijven is de boodschap. Als je dat doet, raken de cognitieve vaardigheden die eigen zijn aan het schrijven in je brein ingesleten. Je gaat dan schrijven omdat je dat altijd rond dezelfde tijd doet. Op de duur zitten die schrijversvaardigheden zodanig in je vingers dat je ze zonder nadenken, bijna automatisch uitvoert.

Het geheim van het schrijversbrein is gewoonte.

Hoe schrijven?

Vergeet multitasking. Voor je hoofd is het onmogelijk om twee of meer taken tegelijkertijd uit te voeren. Het brein van de multitasker switcht voortdurend tussen de ene en de andere taak. Je bent ook geneigd de makkelijkste taak als eerste aan te pakken. Ben jij een onverbeterlijke multitasker? Weet dan dat je kans op fouten met 50% stijgt en dat het twee keer zolang duurt om je to-do lijst af te werken.

In schrijverstaal: ga niet tegelijkertijd brainstormen, researchen, schrijven en herschrijven. Kies één taak en werk ze af vóór je aan de volgende begint.

Het geheim van het schrijversbrein is singletasking. 

Eureka!

Je hebt het als schrijver vast al eens meegemaakt: het lukt je maar niet een eind aan je verhaal te breien. Je staart je dagenlang blind op het computerscherm en dan plots, tijdens een douche, staat het slot je glashelder voor de geest. Het einde komt als het ware aangewaaid. Eureka?

Een eureka-ervaring heeft niets te maken met een gunstige wind, maar is het gevolg van voorbereidend werk zoals research of het schrijven van een eerste versie van je verhaal. Een ontspannende activiteit, zoals een douche, stimuleert de dopamine in je lichaam – een belangrijk ingrediënt om creatief te kunnen zijn. Daarenboven werkt een tekst door in je hoofd, ook wanneer je afgeleid bent.

Het geheim van het schrijversbrein is een goede mix van voorbereidend werk, dopamine en afleiding.

Het schrijversbrein

Wetenschappelijk onderzoek ten spijt blijft creativiteit een moeilijk beestje om te ontleden. Met kennis alleen schrijf je geen roman. De praktijk is de beste plek om te testen welke wetenschappelijk onderbouwde adviezen ook voor jou werken. Aan de slag?

Ward Mertens volgde les aan de SchrijversAcademie Antwerpen. Sinds 2013 maakt hij deel uit van de redactie van het literaire tijdschrift Gierik & NVT. Ward Mertens schrijft op wardmertensschrijft.blogspot.be.