4 tips voor het gebruik van symboliek in je verhaal

Symboliek is een handige manier om je verhaal wat meer diepgang te geven. Maar als je het fout doet, verzand je al snel in clichés en wordt het verhaal juist onverteerbaar. Hoe kun je symboliek op een goede manier gebruiken?

---

1. Maak de symboliek niet te duidelijk

Als je je held in wit gekleed laat gaan en je slechterik in zwart, dan is het duidelijk wie welke rol heeft.  Je kan gerust enkele voorbeelden van duidelijke symboliek gebruiken. Op deze manier geeft je tussen de regels door hints aan je lezer. Maar als je dat te vaak doet, zal hij alleen maar met zijn ogen rollen: “Ik ben niet dom en kan best een hint begrijpen. Duw die informatie alsjeblieft niet door mijn strot.”

2. Zorg dat je publiek de symboliek begrijpt

Een romantische vrouw zegt tegen haar vriend: “Wij waren voor elkaar gemaakt, want er was een syzygie op de dag dat we elkaar ontmoetten!” Een syzy-watte?

Ga na of je lezerspubliek de gebruikte symboliek begrijpt. Is die symboliek algemene kennis die iedereen heeft? Of is het iets dat mensen alleen begrijpen als ze interesse in een specifiek onderwerp hebben? Als dat zo is, ga dan na of de rest van je verhaal bij die specifieke doelgroep aansluit. Ga niet romantisch doen over een syzygie; alleen astronomen snappen dat je het hebt over het verschijnsel dat planeten op een lijn staan. En als de gemiddelde astronoom de rest van je verhaal niet interessant zal vinden, gaat de symboliek aan zijn doel voorbij. 

3. Maak de symboliek passend voor het thema en genre

Een volle maan als symbool voor romantiek gebruiken in een horrorverhaal schiet niet op. Als symbool voor licht en donker wel. Ook kan de vorm van de maan dan nuttig zijn. Symboliseer zo een cirkel van goed en kwaad waar jouw weerwolf doorheen gaat. Als je dat (subtiel!) herhaaldelijk in je verhaal laat terugkomen, werkt dat al een stuk beter. 

Besef goed welke associaties jouw symbool al heeft, voor je het gaat gebruiken. 
Zo zal een volle maan als symbool al heel wat minder goed werken buiten het horror – of romantische genre. 

4. Maak een woordenweb van je symbolen

Symboliek gebruiken in je verhaal is een goede manier om het thema te versterken. Een verhaal over geboorte werkt goed als een vriendin van je zwangere hoofdpersonage verloskundige is. Maar dat kan er dik bovenop liggen. Zet het woord ‘geboorte’ eens in een mindmap of woordenweb. Wat zijn er synoniemen van? Welke associaties krijg je daar nog meer mee? Nieuw leven, groeien, een start, misschien creatie. 

Dan kun je vanuit groeien en creatie bijvoorbeeld schrijven over een biologe die een plant genetisch moet manipuleren zodat ze iets nieuws creëert en laat groeien. Als zij dan ook nog zwanger raakt, komt het thema geboorte alsnog duidelijk naar voren, zonder dat het zich aan de lezer opdringt.

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven.