Lid sinds

17 jaar 1 maand

Rol

  • Gewone gebruiker

Show and tell

"Show, don't tell!" krijgt zo'n beetje elke schrijver wel eens naar zijn hoofd geslingerd, vooral de mensen die nog niet zo veel ervaring hebben. Deze woorden hebben heel wat fronsen veroorzaakt. Wat is dat dan, show, don't tell? In deze post geef ik mijn visie (die niet per se waar of heilig is). Eerst het verschil maar eens benoemen. Show is tonen, tell is vertellen. Het verschil zit hem dus in de manier waarop je de lezer de broodnodige informatie voorschotelt. Stel, je hebt een nieuwe fiets en wil je beste maatje dat laten weten. Dan kun je twee dingen doen: je zegt blij "ik heb een nieuwe fiets!" of je laat je nieuwe fiets aan je maatje zien. In het eerste geval weet je maatje alleen dat je een nieuwe fiets hebt, in het tweede geval ook hoe die eruit ziet. Laten zien (show) geeft meer informatie. Helaas kost het ook meer moeite en tijd (aka tekst) om dat voor elkaar te krijgen. Hoe vertaalt die nieuwe fiets zich in een stukje uit je verhaal? Voorbeeldstukje met veel tell:
Jan liet zijn hond uit. Het was mooi weer en hij floot een liedje. Zijn hond, Max, stopte bij een boompje en plaste. Jan wachtte geduldig. Er liep een mooi meisje voorbij en hij keek haar na.
Dit is natuurlijk erg overdreven, maar dat maakt straks wat duidelijker wat het verschil is. In de tekst hierboven zit weinig informatie. Je weet wat er aan de hand is, maar het is erg moeilijk om als lezer in te schatten wat de schrijver in zijn hoofd had toen hij dit schreef. Er zitten weinig details in, de karakters zijn plat en weinig uitdagend. Zelfde stukje, nu met show:
Jan slenterde met zijn hond Max over straat. De zon scheen fel en perste het zweet uit zijn porien. Het kon hem niet deren, hij floot lekker de laatste zomerhit. Max trok de lijn strak toen hij stopte bij een uitgedroogd boompje. Hij tilde zijn poot op en leegde met een tevreden zucht zijn blaas. Jan leunde op zijn gemak tegen een geparkeerde auto en keek om zich heen. Aan de overkant van de straat klikklakte een meisje met lange blonde haren voorbij. Jans blik werd eerst naar haar voorgevel getrokken en daarna bleef hij aan haar goedgevulde achterwerk hangen tot ze de hoek om sloeg.
Het eerste wat opvalt is natuurlijk dat het tweede stuk veel langer is. Voor details heb je nu eenmaal meer woorden nodig, hoewel je met goed doseren en de juiste woorden kiezen toch een eind komt. Verder is de scene duidelijker en komt de bedoeling van de schrijver beter over. De sfeer komt beter naar voren. Is dat dan hoe je verhalen moet schrijven? Nee. Nee? Nee. Als je overal show gaat gebruiken, wordt je verhaal kilometers lang en er traag om te lezen. De lezer onthoudt die details echt niet allemaal en soms zijn ze niet eens nodig. Iedereen weet wel hoe een hond pist, het doet er niet echt toe wat voor liedje hij fluit. Het is dus de bedoeling dat je een goed evenwicht vindt tussen tonen en vertellen.
Jan slenterde met zijn hond Max over straat. De zon scheen fel en perste het zweet uit zijn porien, maar hij floot gewoon een liedje. Max stopte en piste tegen een boompje. Op zijn gemak leunde Jan tegen een geparkeerde auto. Het blonde meisje dat langsliep, liet zijn buik kriebelen en hij keek naar haar kont tot ze de hoek om was.
Ik hoop dat iedereen het met me eens is dat bovenstaande tekst beter wegleest dan een van de andere twee. Een gezonde mix van show en tell. Hopelijk hebben jullie wat aan dit stukje en/of kunnen jullie het aanvullen en uitbreiden met jullie eigen kennis en ervaring :)

Lid sinds

16 jaar 11 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Show= laten zien, showen. HOE doet iemand iets. Is de handeling actief maken. Tell= vertellen. Er gebeurt niets actiefs. Heb ik het goed?

Lid sinds

13 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Voor zover ik weet heeft dat "showen" niet direct met een "wie" te maken, en kan "tell" erg actief zijn. Waar je heel erg op moet letten, is dat de pogingen tot "show" geen cliché worden. Na de zoveelste "hij liep rood aan" weten we echt wel dat je probeert "tell" te vermijden, maar je tekst wordt er echt niet beter op.

Lid sinds

15 jaar 1 maand

Rol

  • Gewone gebruiker
Misschien een tip voor degenen die geïnteresseerd zijn: het boek "Creating Character Emotions" van Ann Hood. Na een algemene inleiding geeft ze voor 36 verschillende emoties aan hoe je je beschrijvingen kunt verbeteren.

Lid sinds

13 jaar 8 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Show= laten zien, showen. HOE doet iemand iets. Is de handeling actief maken. Tell= vertellen. Er gebeurt niets actiefs. Heb ik het goed?
Hij bouwde een huis - Tell Hij plaatste de bakstenen een voor een naast elkaar en smeerde er specie overheen. Het zweet liep over zijn voorhoofd en hij veegde het weg voor het in zijn ogen liep. De volgende rij stenen legde hij netjes op de vorige... (etc, tec) - Show Ik betrap mezelf nog steeds regelmatig op te veel 'tell' en dat ik daardoor interessante scenes misloop. In mijn huidige verhaal schreef ik dat er in het kantoor veel werd geflirt terwijl het veel interessanter is om dat flirten te beschrijven. Zo leer je de personages ook beter kennen. Een 'tell' is in mijn geval dus vaak een gemiste kans die ik zo veel mogelijk probeer te herstellen :)

Lid sinds

16 jaar 11 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Show = beschrijven van de situatie, niet vertellen, vertellen is te algemeen. AndreaClimbing, dat is een goede tip!

Lid sinds

13 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Hij plaatste de bakstenen een voor een naast elkaar en smeerde er specie overheen. Het zweet liep over zijn voorhoofd en hij veegde het weg voor het in zijn ogen liep. De volgende rij stenen legde hij netjes op de vorige... (etc, tec) - Show
Niks show: je vertelt hoe iemand een muurtje metselt.

Lid sinds

13 jaar 3 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Ik sluit me aan bij Helma en Chyanna. Teveel beschrijven gaat irriteren. Ik denk dat je jezelf daar, bij het herschrijven, heel bewust van moet zijn. Sommige situaties gaan meer leven wanneer je ze beschrijft, terwijl sommige beschrijvingen de lezer het gevoel geven dat je maar niet 'to the point' komt. Mijn visie op show vs tell: show: Het geluid van voetstappen lijkt dichterbij te komen. Ze kijkt niet om, maar versnelt haar pas. tell: Ze gaat sneller lopen omdat ze bang is dat ze achtervolgd wordt. Bij teveel 'tell' gaat het m.i. meer op een verslag lijken i.p.v. een verhaal.

Lid sinds

13 jaar 8 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Hij plaatste de bakstenen een voor een naast elkaar en smeerde er specie overheen. Het zweet liep over zijn voorhoofd en hij veegde het weg voor het in zijn ogen liep. De volgende rij stenen legde hij netjes op de vorige... (etc, tec) - Show
Niks show: je vertelt hoe iemand een muurtje metselt.
Ok dan heb je dus een andere (en minder gangbare) definitie van show en tell. In de traditionele definitie: Show is handelingen beschrijven, tell is samenvatten/benoemen. Dat jij het beschrijven van handelingen 'vertellen' noemt, is dus volgens de gangbare definitie fout.

Lid sinds

13 jaar 8 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Hij plaatste de bakstenen een voor een naast elkaar en smeerde er specie overheen. Het zweet liep over zijn voorhoofd en hij veegde het weg voor het in zijn ogen liep. De volgende rij stenen legde hij netjes op de vorige... (etc, tec) - Show
Niks show: je vertelt hoe iemand een muurtje metselt.
Ok dan heb je dus een andere (en minder gangbare) definitie van show en tell. In de traditionele definitie: Show is handelingen beschrijven, tell is samenvatten/benoemen. Dat jij het beschrijven van handelingen 'vertellen' noemt, is dus volgens de gangbare definitie fout. Maakt voor jou en voor jouw persoonlijke schrijfkwaliteit natuurlijk niets uit. Maar als we praten over 'show versus tell' zoals dat in 'de boekjes' staat, is het handig om de officiële definitie uit 'de boekjes' te hanteren en niet een persoonlijk gevoel.

Lid sinds

13 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
In de traditionele definitie (...) de officiële definitie uit 'de boekjes' te hanteren
Blijkbaar lees jij andere boekjes en hou je er andere tradities op na. Let wel: het onderwerp "show don't tell" is een heel eigen leven gaan leiden, en iedereen gooit het overal als "goed advies" tussendoor zonder werkelijk te weten waar het om gaat of hoe je het op de juiste manier toepast. Bijvoorbeeld over dat huis: dat zijn vertellende zinnen. Als je het wilt "tonen", dan moet je er voor zorgen dat het feit goed in het verhaal wordt gezet. Dat het niet uit de lucht komt vallen, dat de nasleep ervan duidelijk is, en dat de dramatische waarde van het "tonen" in het verhaal noodzakelijk is. Dat kan direct zijn (het lijk is onder het huis begraven) of indirect (het huis is het symbool van een relatie). Je moet het in alle poriën tonen: als de hoofdpersoon er mee bezig is, kan hij niet iets anders doen (continuïteit). Met "tonen" zul je dus moeten zorgen dat het taalgebruik rondom het onderwerp goed is: je hoofdpersoon doet moeilijk werk (zeker als het geen metselaar is), hij loopt waarschijnlijk te hijgen. Dus praat hij in korte zinnen, als hij al praat. Af en toe zal hij wanhopig worden, er zijn maar weinig hobby-bouwers bij wie alles van een leien dakje gaat. Leien dakje... zulke constructies kun je ook gebruiken om nog eens te betonen wat je de lezer wilt laten zien.

Lid sinds

17 jaar 1 maand

Rol

  • Gewone gebruiker
Ik las laatst een boek waarin verteld werd dat een man heel erg verliefd was, maar dat bleek eigenlijk nergens uit, dat werd alleen maar gemeld. Ik denk dat DAT het verschil tussen show and tell is. Dat door het hele boek heen kleine dingetjes werden getoond waaruit de lezer kon concluderen dat hij verliefd was, in plaats van dat de lezer het "van een ander" moest horen.

Lid sinds

13 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Wat MichaM zegt. Het showen moet in het hele verhaal zitten, en niet alleen in de passage waarin je het toevallig wilt beschrijven. Want juist daar komt het altijd knullig over, zeker met van die beschrijvingen om het "taboewoord" maar niet te noemen. Er is niets mis mee om te melden "hij was verliefd" (pure "tell" dus), maar je moet het ook aantonen in de rest van je verhaal. Dus niet alleen een "Hij kreeg de sensatie van vlinders in zijn buik toen hij Jan zag, en hij voelde hoe het bloed in zijn lichaam stroomde, hoe hij bloosde toen Jan hem in de gaten kreeg alsof hij zijn hart kon horen roffelen" om vervolgens tot de orde van de dag over te gaan.

Lid sinds

14 jaar 10 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
  • Pluslid
Als Harryhol in zijn voorbeeld dus af en toe foeterde of vloekte en er een gemetselde steen niet goed op zijn plaats lag, was het wel show geweest?

Lid sinds

13 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Nee.

Lid sinds

14 jaar 10 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
  • Pluslid
Dat is tenmisnte een duidelijk antwoord. Ik vind dat het geshow ook wat overdreven wordt. Momenteel beschrijf ik een huis. Daar valt weinig aan te showen, hoewel het best een mooi huis is.

Lid sinds

13 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Je kunt vertellen: "Het was een mooi huis" Je kunt het uitgebreid vertellen: "Het huis was een schitterend exemplaar van de Berlage-architectuur. De draagstructuur kwam perfect uit tussen de handgebrande bakstenen. Iedere keer als Jan het huis zag, werd hij tot tranen toe geroerd. Hier wilde hij zijn leven slijten. Teder pakte hij de hand van zijn vrouw vast. Ze kneep er begrijpend in. Hoe vaak had ze al niet gezegd dat dit het huis is waarin ze wilde sterven als het zo ver was? Samen keken ze naar de ramen die in perfecte harmonie over de gevel verdeeld waren, naar de balkons die als een referein de hoeken sierden." Het showen kost me teveel tijd: daarvoor moet je het goed in het verhaal laten bezinken. Bijvoorbeeld door het huis als symbool van het huwelijk te nemen, of als symbool van het lichaam waarin de geest leeft. Of gewoon als huis tussen de huizen. Maar bovenal moet je je daarbij afvragen: is het nodig om te showen dat het huis mooi is? Of heeft de lezer voldoende aan de mededeling dat de hoofdpersoon vindt dat het mooi is?

Lid sinds

18 jaar 1 maand

Rol

  • Gewone gebruiker
Je kunt ook showen door het per kleine beetjes tussendoor te laten zien. 'Pieta opende de deur en het zachte licht van de lamp in de gang twinkelde haar tegemoet. De bloemenlamp, zoals ze hem liefkozend noemde, maakte patronen op de helderwitte hoge muren en joeg dansende schaduwen over het donkere parket. Ze hield van die lamp, niet alleen omdat hij mooi was, maar ook omdat het een kado van James was geweest.' En dan later. 'Haast gedachteloos gaf ze de planten water en bij de grote varen bleef zo zolang staan en goot ze zoveel water op de aarde, dat de zilveren pot overstroomde en het water kringen maakte op de marmeren vensterbank. Toen de eerste druppels water op haar voeten drupten schrok ze op en veegde snel het gemorste water weg. Niet alleen het marmer kwam in gevaar, ook de ragfijne vitrage had ze haast bedorven met haar verstrooidheid. En dat allemaal vanwege James, die eikel.' Etc., totdat je tussen neus en lippen door hebt beschreven dat er een grote chesterfield bank staat en een glanzende eikenhouten salontafel, en niet alleen de vensterbanken maar ook de vloeren van marmer zijn, behalve in de gang natuurlijk ...

Lid sinds

15 jaar 4 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Daar stond het enge huis. Het werd slecht weer. Als een monster van ruw beton, tekende het donkere huis zich af tegen de dreigende wolkenlucht.

Lid sinds

13 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Wat jullie doen is nog steeds vertellen: in kleine stukjes of in metaforen, maar het blijft vertellen en wordt geen tonen. En de vraag is of je dat wilt, of je het huis wilt tonen, wat voor zin dat dat heeft en welk effect het op je verhaal heeft. E.e.a. hangt ook samen met verteller en perspectief. Interessant: link Vooralsnog vind ik "show, don't tell" vooral op zijn plaats waar de verteller letterlijk vertelt. Bijvoorbeeld waar een belangrijke passage in een paar woorden wordt afgedaan (Hij scheidde van zijn vrouw. Hij kwam terug toen de draak was verslagen. Toen deden ze het voor het eerst met elkaar. Ze spoorden hem op en arresteerden de dief. Hij kraakte de code en ging ervandoor.) terwijl alles wat daartoe leidt (de introductie tot dat omslagpunt) en de nasleep ervan tot in detail worden verhaald. Maar dus niet het omslagpunt zelf, waardoor de lezer in het ongewisse wordt gehouden over hoe de veranderingen in de personages zich hebben voltrokken.

Lid sinds

13 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
sorry dubbel

Lid sinds

14 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
  • Pluslid
  • Moderator
Show, don't tell moet je niet te groot maken; het is een handreiking om iets zó te schrijven dat een lezer er zijn eigen gedachte / gevoel / visie op los kan laten (en dat vinden de meeste lezers fijn, tenminste als ze zelfstandig denkende mensen zijn). Show don't tell is geen leidmotief, een vertelvorm of de uitwerking van een idee. Dat heeft meer te maken met structuur en inhoud. Show don't tell moet je ook niet te klein maken; het is meer dan enkel het verschil tussen benoemen en beschrijven. Een goede sub-handreiking is om zintuiglijk te schrijven: een lezer proberen te bereiken met het opdienen van een geurige, smakelijke, goedogende tekst die hij kan 'vatten' en ermee spelen <- ook als het over iets onsmakelijks gaat. In Schrijven Magazine van afgelopen juni staat een boeiend artikel over Tell, don't show <- het omgekeerde, maar het vertelt tegelijkertijd veel over show, don't tell.

Lid sinds

15 jaar 4 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
De vraag blijft me bezighouden. Er zijn zoveel verschillende situaties denkbaar waarin je die keuze moet maken tussen show en tell. Je moet wel heel erg goed in je verhaal zitten om te kunnen kiezen, want sommige personages laten zich moeilijker 'portretteren' dan andere. Truus keek geërgerd op van haar krant. Daar had je die pummel weer. Telkens als ze pauze had, kwam hij haar lastig vallen. (behoorlijk geIrriteerd) Truus keek geërgerd op van haar krant. Daar was Jan weer. Ze had nu geen zin in zijn praatjes tijdens haar pauze. (iets milder) Truus keek op van haar krant. Daar kwam Jan. Als hij nu maar niet bij haar kwam zitten. (heel ander type)

Lid sinds

17 jaar 10 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Ik heb over ook overna zitten denken. Eigenlijk kan ik alleen goed showen (5 zintuigen gebruiken) als ik vanuit de ik-persoon schrijf. In de derde persoonsvorm ben ik minder bewust van wat ze beleeft.

Lid sinds

14 jaar 10 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
  • Pluslid
In mijn geval bedoel ik dus twee rechercheurs die iemand opzoeken. Tot hun verbazing woont die persoon in een riant huis. De ene zegt rechercheur zegt dan tegen zijn collega: 'Goedemorgen, zo te zien is mevrouw Pietersen niet in een financieel gat gevallen.' Wel vertel ik nog kort dat de rechercheur de inrichting met bewondering bekijkt. Verder is het huis niet relevant voor het verhaal.

Lid sinds

14 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
  • Pluslid
  • Moderator
'Goedemorgen, zo te zien is mevrouw Pietersen niet in een financieel gat gevallen.'
Ja, een parabool c.q. understatement als in bovenstaand voorbeeld is 'showend'.

Lid sinds

17 jaar 1 maand

Rol

  • Gewone gebruiker
'Goedemorgen, zo te zien is mevrouw Pietersen niet in een financieel gat gevallen.'
Ja, een parabool c.q. understatement als in bovenstaand voorbeeld is 'showend'.
Omdat de lezer zelf de conclusie moet trekken. Ik denk dat dat belangrijkste verschil is. Hoewel dan het "stoom uit zijn oren" gedoe ook wel weer half show is want de lezer moet zelf de conclusie trekken dat de persoon kwaad is. Maar dat is toch wat minder ambigue...

Lid sinds

13 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Het blijft tell... Je laat wel meer zien, maar het blijft beschrijvend. Het vervelende is dat de meeste lezers en schrijvers een echte "show" niet zullen herkennen. En dat ze daarom bij herschrijven/proeflezen allemaal dat soort "tell" dingetjes als "show" in de tekst gaan zetten, zonder dat het iets toevoegt. Dan krijg je dus kritieken dat je te weinig "show" in je tekst zet, terwijl wordt bedoeld dat je te weinig beschrijft zoals hierboven wordt "voorgeschreven" als goed schrijfgedrag. Wat je daardoor krijgt zijn teksten die niet om door te komen zijn, omdat de schrijver niet in staat is hoofd- en bijzaken te onderscheiden, zijn perspectief niet in orde heeft, en vooral eindeloos alles blijft beschrijven uit angst om te "vertellen": bij iedere zin staat dan wel een beschrijving van een emotie die verder aan het verhaal niets toevoegt.

Lid sinds

14 jaar 6 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Het blijft tell... Je laat wel meer zien, maar het blijft beschrijvend. Het vervelende is dat de meeste lezers en schrijvers een echte "show" niet zullen herkennen. En dat ze daarom bij herschrijven/proeflezen allemaal dat soort "tell" dingetjes als "show" in de tekst gaan zetten, zonder dat het iets toevoegt. Dan krijg je dus kritieken dat je te weinig "show" in je tekst zet, terwijl wordt bedoeld dat je te weinig beschrijft zoals hierboven wordt "voorgeschreven" als goed schrijfgedrag. Wat je daardoor krijgt zijn teksten die niet om door te komen zijn, omdat de schrijver niet in staat is hoofd- en bijzaken te onderscheiden, zijn perspectief niet in orde heeft, en vooral eindeloos alles blijft beschrijven uit angst om te "vertellen": bij iedere zin staat dan wel een beschrijving van een emotie die verder aan het verhaal niets toevoegt.
Ik denk dat de verwarring rond en de polemiek over 'show and tell' een constante zal zijn. Voor een lezer zal de zin 'Hij wilde niet meer voelen.' binnen de context vanzelfsprekend zijn plus een toegevoegde waarde, terwijl een andere lezer niet ontvankelijk is en zich kritisch afvraagt : 'Wat wilde hij niet meer voelen?' Hij begrijpt niet dat het niet gaat over 'wat' maar over 'het voelen' zelf. Je zou dan haast moeten schrijven : Hij wilde het voelen niet meer kennen. Maar dat is niet hetzelfde. En de flow is kapot. Want dan zit je weer met dat begrip 'kennen' dat alle kanten uitkan en een zeer ruim begrip is. En de aandacht gaat naar 'kennen' terwijl dat helemaal de bedoeling niet is. Hij wilde niet meer voelen PUNT In 'show' kan je bv een gebouw en een HP laten versmelten zodat beiden een metafoor worden. Ik zit op die sporen maar wie ziet dat? Het kan ook zijn natuurlijk dat ik klungelig schrijf. Ik ben bezig in Tirza van Grinberg, alleen maar 'Blauwe maandagen' gelezen, jaren geleden. Bavarios merkte op dat het boek geen emotionele triggering bevatte. Het ding in Grunberg is dat hij ogenschijnlijk 'tell' doet, extreem zelfs, al die details, hij hopt van het ene detail naar het andere, vertelt hoe dat kwam, hoe dat allemaal in elkaar zit, heel gedetailleerd, ogenschijnlijke niemendalletjes aan de lopende band. Door die overmatige 'tell' echter wordt een spanning teweeg gebracht. En wanneer hij tot de echte 'tell' overgaat (feiten die gebeuren), dan is het pats boem. Bij mij toch. Overmatige 'tell' kan dus ook 'show' zijn. Wie als lezer blijft haken aan die ogenschijnlijke vermelding van al die details mist dus de sfeer van het verhaal. Mist heel veel. Er kan dus gespeeld worden met show en met tell. Het is indd heel vervelend wanneer 'show' niet wordt erkend. Het meest vervelende is dat als je show 'doet', je als schrijver nooit weet van de proeflezers of je de show slecht hebt geschreven of dat de proeflezer de show niet heeft erkend. De meeste proeflezers zitten op de 'tell'-stoel. Heel vervelend.