Lid sinds

12 jaar 9 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker

Het 3d-effect

Zoals men wellicht weet is mijn grote obsesessie/passie/idioterie/nieuwigheid - noem het wat je wilt - om lezers iets met de tekst te laten voelen. Ik noem dit zelf emotionalisme in de literatuur. Eén van de krachtigste wapens daartoe is, wat ik noem, het 3D-effect. Als ritme, tempo en toon de wapens zijn om een tekst hoorbaar te maken voor een lezer, dan is het 3d-effect, samen met show-don't tell principe hét wapen om iets voor de lezer zichtbaar te maken. En hoe zichtbaarder een tekst, hoe groter de kans dat een lezer iets bij de tekst gaat voelen. Met zichtbaar bedoel ik dat de lezer, als in een film, de beelden die het boek oproept, in zijn hoofd afdraait. Filmisch dus. Als je dit principe onder de knie hebt, dan zul je veel meer gevoelens (huivering, tranen, humor, noem maar op) bij de lezer kunnen opwekken, dan wanneer je dit niet onder de knie hebt. Het is een enorm krachtig principe. Het 3d-effect heeft met de volgende drie vragen te maken: wie? wat? waar? Wie: wie is het personage/zijn de personages in de scene die je beschrijft? Waar: waar bevinden de personages zich? Wat: wat doen de personages? Wanneer de lezer van begin tot eind op al deze vragen een antwoord weet te geven, dan heb je een 3d-effect gecreéerd, vermits je deze weet te combineren met show-don't tell. Het moet voor de lezer bij elke scene duidelijk zichtbaar zijn waar de personages zich bevinden, wat de personages doen, en wie het zijn. Het effect dat je dan krijgt is dat het voor de lezer zal aanvoelen álsof hijzelf, als neutraal persoon, ergens in de hoek van de ruimte, het tafereel zit te aanschouwen. Het 3d-effect moet van begin tot eind in een scene worden volgehouden om de maximale betrokkenheid van de lezer bij het geschrevene vast te houden. Dus als de HP van woonkamer naar keuken gaat, dan dient de lezer dit ook te weten: wie: HP. waar:keuken. wat: van woonkamer naar keuken (om een mes te pakken bijv.). De problemen die zich kunnen voordoen: 1) de lezer denkt dat het personage ergens anders is. Dit komt vaak voor. Dan staat de HP plots in de keuken, terwijl de lezer dacht dat ie in de huiskamer stond. Als schrijver heb je dit dan niet goed over laten komen. Gevolg: grotere kans dat de lezer een stuk van zijn aandacht verliest. 2) de lezer weet niet waar het personage zich bevindt, of niet precies. Dit gebeurt vaak bij poëtisch-literaire teksten. De schrijver heeft zich dan gefocust op de esthetica van de zinnen, en minder waarde gehecht aan het driedimensionale aspect. (Noot: het gaat hierbij niet om teksten waarbij de HP zelf niet weet waar hij zit; bijv. als hij wakker wordt in een vreemde kamer, nadat hij bewusteloos is geraakt. Ook dan wordt het 3d-effect gegarandeerd als je de lezer duidelijk kunt maken dat de HP in een ruimte zit die hem vreemd is). 3) de lezer weet niet welk personage aan het praten is/welk personage er in de scene voorkomt. Het is voor het 3d-effect belangrijk dat de lezer precies weet wie er aan het woord is, zodat hij het gesprek goed kan volgen. Het gebeurt in boeken vaak dat dit niet het geval is, waardoor de lezer moet zoeken wie wat gezegd heeft. De lezer zal dan onnodig veel ratio moeten gebruiken, terwijl je dit als schrijver i.m.o. dient te voorkomen. ook kan het voorkomen dat er opeens een vierde personage in een scene voorkomt, terwijl de lezer dacht dat het er drie waren. 4) de lezer weet niet precies wat er gebeurt, wat er plaatsvindt. Extreem voorbeeld: opeens heeft een personage een revolver in de hand, terwijl de lezer dacht dat het personage aan het eten was. Dit zorgt voor verwarring bij de lezer. Een andere mogelijkheid is dat de lezer gewoon niet precies weet wat er gebeurt, omdat de tekst niet concreet genoeg is (veel teveel abstracte, wazige zinnen). Dit belemmert voor hem/haar de mogelijkheid om de scene in 3d-perspectief uit te rollen. Al deze problemen zorgen ervoor dat - wat ik noem - de lezer rationele moeite moet doen om te kunnen begrijpen wat er aan de hand is, en hoe meer rationele moeite een lezer moet doen, hoe minder kans dat hij meevoelt/betrokken is bij de tekst, en hoe minder kans dat zich een ruimtelijke wereld voor zijn ogen ontvouwt. De schrijver die dit zeer goed onder de knie heeft is Roald Dahl. Het is mede door het 3d-effect dat hij creéert, dat zijn boeken zo vreselijk goed en leuk zijn om te lezen. (Ik zeg mede, want er liggen ook andere redenen aan ten grondslag, bijvoorbeeld conflict, vertraging & show-don't tell). Fantasyschrijvers hebben dit principe ook zeer goed onder de knie. Het is mede hierdoor dat zij een geheel nieuwe wereld kunnen scheppen. De reden dat het 3d-effect meer gevoelens kan oproepen bij de lezer, is omdat de zintuigen worden geprikkeld. En wanneer de zintuigen worden geprikkeld, zal er automatisch een gevoel worden gewekt. De lezer ZIET wat er gebeurt, en er is geen krachtiger zintuig dan het oog om gevoelens op te wekken. noot1: het 3d-effect moet niet verward worden met het show-don't tell-principe. Want ook zonder show-don't tell is het voor de lezer mogelijk om vragen te beantwoorden als: wie bevindt zich in de ruimte/wie is er aan het woord/wat gebeurt er/waar vindt het plaats. Bijvoorbeeld, in de meest tell-manier die je kunt bedenken: ''Jantje was in zijn tuin aan het voetballen'' noot2: gerelateerd hieraan is de waarom-vraag: waarom vinden de dingen plaats zoals ze plaats vinden? dit heeft met logica-problemen en geloofwaardigheid te maken. Als de lezer hier geen bevredigend antwoord op kan geven, zal zijn aandacht sneller verslappen. ''Waarom'' heeft zijdelings met het 3d-effect te maken, maar het zou te lang worden om hier uitgebreid op in te gaan.

Lid sinds

12 jaar 9 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Dit is puur om aan te geven dat er klankverschil is tussen woorden.
Bij goede schrijvers is dat niet nodig: de klank haal je uit de inhoud van alles wat eromheen staat. En dus ook niet uit een "riep hij verbaasd" of "neuzelde hij" dat erachter staat. Op het moment dat je met accenten het klankverschil moet aangeven, accepteer je dat je tekst niet deugt. En dat je de taal onvoldoende machtig bent om die accenten op een andere manier te leggen.
Nee, dit is onzin. Ja, wat betreft ''riep hij verbaasd'' en dergelijke heb je gelijk. Voor het overige niet. Het vergt een andere manier van schrijven om dit in te zien. Schuingedrukte lettergrepen, trema's en dergelijke, vormen juist een manier om te spelen met vorm en inhoud. Maar goed, je moet een andere mindset hebben om dit te kunnen inzien, en er praktijkvoorbeelden van inzien, die ik hier niet wil posten. Wanneer je de normale manier van schrijven hanteert, dan is het beter geen gebruik te maken van uitroeptekens en dergelijke toestanden. Maar ik schrijf op een andere manier. Ik schrijf licht-karikaturaal, en dan mag je gebruik maken van dit soort dingen. Schrijf je een normale thriller, dan is het af te raden. Het is dus absoluut geen absolute regel, de stelling van jou. Wel van betrekking op de conventionele literatuur.

Lid sinds

13 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Ik ken de praktijkvoorbeelden: allemaal bagger. Een echte schrijver, óók van absurdisme, heeft dat niet nodig. Een goede lezer wil namelijk die informatie helemaal niet hebben: die wil het zich zelf kunnen voorstellen, en niet voorgekookt geserveerd krijgen. Een goede mop ga je toch ook niet uitleggen?

Lid sinds

12 jaar 9 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Ik ken de praktijkvoorbeelden: allemaal bagger. Een echte schrijver, óók van absurdisme, heeft dat niet nodig. Een goede lezer wil namelijk die informatie helemaal niet hebben: die wil het zich zelf kunnen voorstellen, en niet voorgekookt geserveerd krijgen. Een goede mop ga je toch ook niet uitleggen?
Ja goed, je weet het allemaal blijkbaar zo goed, zoals zo vaker zonder iets gezien te hebben. Ik zeg je dat dit soort regeltjes er zijn om verbroken te worden. En daar heb ik goede redenen voor. Als je zo conservatief denkt creeër je boeken die er al zijn, of slechts een voortzetting van het oude, maar nooit iets nieuws.

Lid sinds

13 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Bavarois, natuurlijk heb ik je meesterwerk niet gezien. Maar het punt is dat jij jezelf aan wilt leren wat een recept voor een goed boek is en hoe je vernieuwend proza kunt schrijven. Maar als je je oorkleppen eens afzet en goed rondkijkt, dan zul je zien dat wat jij zoekt allang bestaat. Het ligt in de supermarkt, bij de doktersromannetjes. Iedereen is vrij om dat wereldschokkend goed te vinden (van vernieuwend zou ik niet willen spreken, want het bestaat al een paar eeuwen), maar de algemene tendens is dat het niets met literatuur heeft te maken. Die "regeltjes" zijn er niet omdat de literatuur regels kent, maar omdat de menselijke psyche op een bepaalde manier in elkaar zit. En lezers lezen op een bepaalde manier. Daar moet je je als schrijver aan conformeren, anders kun je beter voor dolfijnen of zo gaan schrijven. Wel met verschillende doelgroepen, want niet iedereen heeft de verbeeldingskracht, en niet iedereen heeft de concentratie om literatuur te lezen. Natuurlijk heeft de boeketreeks zijn lezers, en dus ook zijn schrijvers nodig. Maar dan moet je niet gaan verkondigen dat de daarin gebruikte technieken een baanbrekende, revolutionaire oplossing zijn voor de saaiheid van de literatuur. Waarbij die saaiheid grotendeels je eigen idée-fixe is., en het er op neerkomt dat je tegen windmolens aan het vechten bent.

Lid sinds

12 jaar 9 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Je hebt het verkeerd. Helaas. Ik kan er niets anders op antwoorden. En wanneer je weer gaat lopen uitkramen dat wat ik schrijf een boeketreeks is, terwijl je er niet eens een letter in hebt gelezen, hoe moet ik je dan nog serieus nemen? Je maakt jezelf hiermee totaal belachelijk, alsof je puur en alleen je frustratie kwijt wilt. Daarnaast sla je ook nog eens de plank totaal mis betreffende je term ''algemene schrijfregels''. Ik heb hier een boek liggen dat uitroeptekens, trema's, schuingedrukte woorden in overvloed gebruikt, maar dan ook echt in zware overvloed. Het heeft in 2002 Het Gouden Ezelsoor gewonnen en wordt beschouwd als literatuur. Genaamd Het Schnitzelparadijs. Je uitspraken slaan kant noch wal man. Hou eens op met het verkondigen van onzin met de overtuiging van een orakel. Bij de vorige topic over herhaling van woorden zat je ook al een hoop nonsens te vertellen. Als je er ook nog eens de kanttekening bij zou zetten ''ik weet het niet zeker, ik vermoed dat het zo is'', dan zou ik je nog serieus kunnen nemen. Maar je gooit je hakken in het zand, neemt een absolute stelling in, en dan ben ik weer verplicht om opnieuw, met een simpel praktijkvoorbeeld je stelling onderuit te halen. Het zou ons een hoop energie besparen als je leert luisteren, want van absolute regels heb je geen verstand, zo blijkt maar weer.

Lid sinds

14 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
  • Pluslid
  • Moderator
Ik ben 1x naar een bijeenkomst geweest voor het schrijven van thrillers gegaan, van twee bekende schrijfsters. Ik ben halverwege weggegaan. Ik werd moe van alle cliché's. Ik kijk anders tegen het schrijven aan.
Volgens mij kijk je niet anders tegen schrijven aan. Mag ik (nogmaals) zeggen dat je het schrijfwiel aan het uitvinden bent, en op precies hetzelfde uitkomt als wat jij cliché noemt?

Lid sinds

12 jaar 9 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Ik ben 1x naar een bijeenkomst geweest voor het schrijven van thrillers gegaan, van twee bekende schrijfsters. Ik ben halverwege weggegaan. Ik werd moe van alle cliché's. Ik kijk anders tegen het schrijven aan.
Volgens mij kijk je niet anders tegen schrijven aan. Mag ik (nogmaals) zeggen dat je het schrjfwiel aan het uitvinden bent, en op precies hetzelfde uitkomt als wat jij cliché noemt?
Blijkbaar wel. Zie alleen al de discussie tussen de poster hierboven en mij.

Lid sinds

13 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Je hebt het verkeerd. Helaas. Ik kan er niets anders op antwoorden. En wanneer je weer gaat lopen uitkramen dat wat ik schrijf een boeketreeks is, terwijl je er niet eens een letter in hebt gelezen, hoe moet ik je dan nog serieus nemen?
Ik lees wat jij vertelt over hoe je schrijft. Ik lees hoe anderen over pulp schrijven. Ik zie meer overeenkomsten dan verschillen.
Het Schnitzelparadijs.
Ja, af en toe moet er een prijsje naar een excuus-allochtoon, dus dan wordt het begrip Literatuur wat opgerekt, vooral als er commerciële belangen zijn. Over twintig jaar zijn we die onzin weer vergeten. Lulu Wang won hem ook. Nu zijn we het er wel overeens dat dat boek ook twijfelachtige kwaliteit had. De namen uit de jaren 80 zijn we vrijwel vergeten, goddank. Die komen de canon niet meer in.

Lid sinds

12 jaar 9 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Haha. Je weet je er op slinkse doch onzinnige manier uit te lullen. Het Schnitzelparadijs wordt beschouwd als één van de meest originele boeken van de laatste tien jaar. Saai, dat wel. Maar wél origineel geschreven, en is door de recensenten van die tijd enorm enthousiast onthaald, juist vanwege het enorm goede taalgebruik. Zorg jij er eerst maar voor dat je het voor elkaar krijgt om op hetzelfde zinsniveau te komen als Boudou voordat je over excuus-allochtonen gaat praten. Ik durf te wedden dat je nog niet eens een mijl in de buurt komt. Maar kortom, je stelling is dus fout. Vooral in boeken waarin gebruik wordt gemaakt van karikaturen, kan prima gebruik worden gemaakt van trema's, uitroeptekens, schuingedrukte woorden, etcetera. Heeft niks met zwakte van de schrijver te maken. Integendeel, het verhoogt de kracht van het karikaturale in dit soort boeken. Maar blijf vooral koppig, in weerwil van praktisch bewijs, vasthouden aan je eigen vastgeroeste ideeën. Ik vind het best. Zolang je er mij maar niet meer mee lastig valt.

Lid sinds

14 jaar 10 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
  • Pluslid
Dit wordt een discussie zonder einde. Samen een biertje op een terras drinken? Een glas water mag ook. Is dit een idee?

Lid sinds

14 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
  • Pluslid
  • Moderator
Vooral in boeken waarin gebruik wordt gemaakt van karikaturen, kan prima gebruik worden gemaakt van trema's, uitroeptekens, schuingedrukte woorden, etcetera. Heeft niks met zwakte van de schrijver te maken.
Ja, maar het is visueel. In stripboeken zie je het veel. Interpunctie is trouwens wel erg van belang als ondersteuning van geschreven tekst, evenals opmaak. In feite heb je het dan over grafische vormgeving, zoals ik ergens anders - of in een eerder stadium van deze draad - geloof ik ook al meldde. Of je grafische vormgeving tot een 3-D effect mag rekenen - daar is iets voor te zeggen, maar ik geloof niet dat je dat aanvankelijk bedoelde, bavarios.

Lid sinds

12 jaar 9 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Dit soort rare stellingen, als zou je geen accentueringen mogen gebruiken, dienen gewoon niet met de stelligheid van een politicus, advocaat en volksmenner ineen, geponeerd te worden. Het zijn allemaal rare pseudo-subjectieve stellingen, die mij doen vemoeden dat desbetreffende poster zich niet voldoende in de materie heeft verdiept. Het is vermoeiend om daar een discussie mee te voeren. In weerwil van praktisch bewijs als een blèrende baby je gelijk moet krijgen, en dan ook nog eens pseudo-gefrusrtreerd andermans ms de grond in proberen te hakken (how low can you go?). Ga eens neuken ofzo. oké, ik bedoel: neem inderdaad een terrasje en waai uit. (Niet met mij overigens)

Lid sinds

12 jaar 9 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Vooral in boeken waarin gebruik wordt gemaakt van karikaturen, kan prima gebruik worden gemaakt van trema's, uitroeptekens, schuingedrukte woorden, etcetera. Heeft niks met zwakte van de schrijver te maken.
Ja, maar het is visueel. In stripboeken zie je het veel. Interpunctie is trouwens wel erg van belang als ondersteuning van geschreven tekst, evenals opmaak. In feite heb je het dan over grafische vormgeving, zoals ik ergens anders - of in een eerder stadium van deze draad - geloof ik ook al meldde. Of je grafische vormgeving tot een 3-D effect mag rekenen - daar is iets voor te zeggen, maar ik geloof niet dat je dat aanvankelijk bedoelde, bavarios.
Er heeft nog nooit een wijze man of vrouw beweerd dat je geen accentueringen mag gebruiken. Zou dat in een schrijfboek staan, dan is dat een slecht schrijfboek. Accentueringen kunnen een cartoonesk effect genereren. Zoals jij het zegt, in strips komt het veel voor. In boeken waarin dit stripkomische effect wordt gecreëerd komt dit ook voor. Het hoort dus, meestal, bij een specifiek type boek (tenminste, ik kan geen thriller of fantasyboek voor de geest halen waarin dit wordt gebruikt). Opmaak vind ik ook erg belangrijk en een onderdeel dat de tekst meer kleur kan geven, maar dat is idd een ander onderwerp.

Lid sinds

14 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
  • Pluslid
  • Moderator
Ook al word je moe van iemand, moet ik toch zeggen: houd je woorden aan de teugel.

Lid sinds

13 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Ja, maar het is visueel. In stripboeken zie je het veel. (...) Of je grafische vormgeving tot een 3-D effect mag rekenen - daar is iets voor te zeggen
Ik denk dat dat wel een goede oplossing is, verstrippen. Hoef je niet meer alles te beschrijven van de ruimte etc, de lezer ziet het direct, alles wordt voorgekauwd, zoals bavarois wil. Je figuren hebben dan letterlijk een gezichtsuitdrukking, daar is geen tekst bij nodig, en met beeld dring je heel dwingend door in de emoties van de lezer. Nog beter is TV: het beweegt, en er zit geluid bij. Wat zou zo'n tekst nog boeien?