Schrijven in drie fases

Toen ik begon met tekstredactie had ik nog iets te bewijzen. Vooral aan mezelf denk ik. Zelfs e-mails en blogs van anderen moesten eraan geloven. Het zal geen toeval zijn geweest dat ik in die periode steeds kortere mails kreeg. Mijn eigen e-mails, vooral die aan opdrachtgevers, las ik wel twintig keer door om er zeker van te zijn dat er geen fouten in stonden. Ik keek mezelf dus dubbel op de vingers, en zo heb ik heel wat stijve mailtjes verstuurd; foutloos… én levenloos.

Mede hierdoor heb ik geleerd dat het voor mij het beste werkt om in drie fases te schrijven. Eerst schrijf ik wat ik wil zeggen. Daarna – maar wel iets later – herlees ik mijn tekst. Omdat ik tijdens het schrijven de woorden nog ‘hoorde’ in m’n hoofd, kon ik niet objectief naar de woorden op papier (het scherm) kijken. Pas in de derde fase – er staat nu wát ik wil zeggen en hóé ik het wil zeggen – hark ik er taalkundig doorheen en kan ik alsnog mijn bewijsdrang (noem het perfectionisme) ‘aan het woord’ laten.

De brain dump die ik in de eerste fase op papier smijt kan meestal nog nuances gebruiken en mist vaak een logische opeenvolging. In de tweede fase herindeel ik de tekst waar nodig, en misschien zijn m’n ideeën intussen wel veranderd. Door het schrijven leg je immers verbanden die je nog niet zag voordat je je gedachten begon op te tekenen.

Gun je tekst – en daarmee je gedachten – dus een korte rijpingstijd. Inspiratie, bevlogenheid of een heldere inval kan deze tweede fase soms overbodig maken. Dat merk je! Het liefst schrijf of typ je dan sneller dan je kunt. Laatst had ik het idee dat ik sneller typte dan mijn tekstverwerker bij kon houden(!), maar al snel bleek dat Windows tegelijkertijd een update uitvoerde.

Angst voor taalfouten kan je behoorlijk afremmen tijdens het schrijven. Het Groene* Boekje in de hand, de Schrijfwijzer openslaan bij elke hen of hun, dat of wat, is het ‘gebeurd’ of ‘gebeurt’ (in 'is het gebeurd' is het 'gebeurd'). Door de jacht op fokschapen uit te stellen tot de laatste fase kun je eerst ongeremd alles op papier zetten. En, je kunt je tekst altijd nog laten nalezen natuurlijk.

Bloggen blijkt voor mij de perfecte schoonschrijfoefening. Niet alleen helpt het mijn pen scherp te houden – wel zo eerlijk, gezien ik me vooral met andermans teksten bemoei –, maar het feit dat iedereen mijn blogs kan lezen dwingt me goed over mijn woorden – en dus mijn ideeën – na te denken. En een gemiste d of t kan ook ná ‘publicatie’ nog verbeterd worden.

* 'Witte' indien van toepassing.

Rob Steijger besloot na een lange carrière als programmeur het roer om te gooien. Sinds 2012 is hij tekstredacteur. Bekijk hier zijn website.