Dichtvorm – Villanelle

De kunst van het dichten kent vele vormen en maten. Toch blijft poëzie vaak wat onderbelicht in Nederland en Vlaanderen. Daarom zet Schrijven Online regelmatig een dichtvorm online met uitleg, een voorbeeld en een schrijfopdracht. Deze week de villanelle.

Vorm

Het woord villanelle komt van het Italiaanse ‘villanella’, een ‘boerenlied’. De villanelle is een gedicht van 19 regels, verdeeld over 5x3 en 1x4 regels, die een vast rijmschema volgen. Naast dit rijmschema zijn er ook twee zinnen die je regelmatig herhaalt. Het gedicht ziet er dan als volgt uit:

a1 – b1 – a2
a3 – b2 – a1
a4 – b3 - a2
a5 – b4 – a1
a6 – b5 – a2
a7 – b6 – a1 - a2

De villanelle ziet er ingewikkeld uit, maar als je hem eenmaal doorhebt stelt het weinig voor. 
a1 en a2 worden in hun geheel steeds herhaald. Bedenk dus goed wat je in deze zinnen wilt zeggen! In elke strofe rijmen de eerste regels op de eerste zin uit strofe 1, de tweede regels op de tweede zin uit strofe 1 en de derde regel is een herhaling uit strofe 1. Zorg ervoor dat je eerste strofe krachtig is en veel rijmpotentie heeft.

Voorbeeld

Er zijn weinig Nederlandstalige villanelles te vinden, maar aardig wat mooie Engelse. Onderstaande villanelle is van dichter Dylan Thomas. Om de vorm beter te begrijpen, zetten we het schema erbij.

A1: Do not go gentle into that good night,
B1: Old age should burn and rave at close of day;
A2: Rage, rage against the dying of the light.

A3: Though wise men at their end know dark is right,
B2: Because their words had forked no lightning they
A1:Do not go gentle into that good night.

A4: Good men, the last wave by, crying how bright
B3: Their frail deeds might have danced in a green bay,
A2: Rage, rage against the dying of the light.

A5: Wild men who caught and sang the sun in flight,
B4: And learn, too late, they grieved it on its way,
A1: Do not go gentle into that good night.

A6: Grave men, near death, who see with blinding sight
B5: Blind eyes could blaze like meteors and be gay,
A2: Rage, rage against the dying of the light.

A7: And you, my father, there on the sad height,
B6: Curse, bless, me now with your fierce tears, I pray.
A1: Do not go gentle into that good night.
A2: Rage, rage against the dying of the light.

Opdracht

De villanelle is al een behoorlijke puzzel, dus voor deze opdracht geven we je geen thema. Bedenk zelf wat je wilt zeggen in je gedicht en speel net zo lang tot het schema klopt. Maak een weloverwogen keuze voor je eerste regels, want er moeten aardig wat rijmwoorden op kunnen volgen.

Je kunt het gedicht in het reactieveld hieronder plaatsen. Er zal geen redactionele feedback op gegeven worden, maar onderling is er uiteraard ruimte voor feedback.