Lid sinds

8 jaar 1 maand

Rol

  • Gewone gebruiker

Gedachten weergeven bij een personale verteller

Stel je hebt een personale verteller, op welke manier mag je de gedachten dan weergeven? Natuurlijk kun je zeggen: Ik wil geen vlinder meer zijn, denkt hij. Of: Hij denkt dat hij geen vlinder meer wil zijn. Maar is het ook mogelijk om, als de protagonist in zijn hersenpaleis verdwaalt, een heel stukje als bij een ik-perspectief te schrijven? Op die manier kun je benadrukken dat de lezer zich op het moment verkeert in zijn of haar gedachtewereld en kun je de lezer zich makkelijker laten identificeren met de protagonist. Ik merk dat als ik niet duidelijk aangeef dat het gedachten zijn, het heel fout aanvoelt. Aan de andere kant vind ik het wel kunnen, heeft het wel iets amusants. Dit is wat ik bedoel: Als mijn vleugels nu eens in brand stonden, dacht hij, zo, dat ik een vuurbal zou gelijken van beneden, dan zou ik naar beneden storten en een snelle dood sterven. Hij verlangde ernaar, maar neen, zijn vleugels brandden van binnenuit. Zijn gedachten dwaalden af naar zijn moeder. Eens had zij hem gezegd dat hij altijd trouw moest blijven aan degene die hem liefhad. 'Ook mensen?' ik had haar vragend aangekeken. 'Juist zij, zij die voor jou zorgen alsof je hun eigen kind bent.' En ik had geknikt, geknikt dat ik het had begrepen. Maar nu vond hij het lastiger dan ooit zich daaraan te houden, hij dacht dat hij de overkant niet zou kunnen halen. Het wezentje op zijn rug moedigde hem aan zijn vleugels steeds weer te bewegen. Ik bemerk dat je dit stukje tekst veel beter geheel in een hij-perspectief kunt zetten. Ik vraag mij af of dit ook mag, of dat het echt heel fout is. Nu, wat vinden jullie?

Lid sinds

8 jaar 1 maand

Rol

  • Gewone gebruiker
Dit is heel fout, want je wisselt schijnbaar willekeurig af tussen ik en hij. Zet op z'n minst de ik-stukken in cursief. Maar ik zie niet wat je hier verliest door gewoon altijd hij te gebruiken. Ik denk dat de vorm die je zoekt "free indirect speech" is https://en.wikipedia.org/wiki/Free_indirect_speech
Dank je. Nu, in dit stukje verlies je absoluut niks door gewoonweg hij te blijven gebruiken, dat had ik zelf ook wel door. Maar ik heb een stukje tekst, wat langer en daardoor niet geschikt om hier als voorbeeld te gebruiken, waar het naar mijn idee wel wat toevoegt. Het schept een dromerige sfeer, je bemerkt echt dat je in de gedachtewereld van de hoofdpersoon bent geraakt. De vrije indirecte rede valt wel te proberen, hij spreekt mij in ieder geval aan. Dank je voor het erop wijzen.

Lid sinds

6 jaar 10 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Ik gebruik zelf vrijwel altijd de vrije indirecte rede voor gedachten, omdat ik het lekker vind lopen. Als je gedachten wel letterlijk weergeeft, is het gebruikelijk om ze schuingedrukt te zetten. Als mijn vleugels nu eens in brand stonden, dacht hij, zo, dat ik een vuurbal zou gelijken van beneden, dan zou ik naar beneden storten en een snelle dood sterven. Persoonlijk vind ik dat het in dit geval ook zo kan als jij het hebt opgeschreven. 'Dacht hij' geeft voor mij duidelijk genoeg aan wat er aan de hand is. In het latere stukje, met de herinnerde dialoog met zijn moeder, wordt het echter verwarrend. De ik-zinnen daar komen op mij niet over als letterlijke gedachten. Hij herinnert zich die situatie, maar zegt niet tegen zichzelf "Ik had haar vragend aangekeken", hij denkt terug aan hoe hij keek. Daar hoort dus zeker 'hij' te staan. 'Ook mensen?' Hij had haar vragend aangekeken. 'Juist zij, zij die voor jou zorgen alsof je hun eigen kind bent.' En hij had geknikt, geknikt dat hij het had begrepen.

Lid sinds

13 jaar 4 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Het is wel mogelijk om een tijdlang zozeer in gedachten van je personage te kruipen dat je een alinea of wat in de ik-persoon schrijft. Alleen moet je dat wel goed inleiden, zodat een lezer doorheeft waar je mee bezig bent. In het voorbeeld van de dialoog met zijn moeder is het inderdaad te willekeurig gedaan, waardoor het niet te volgen is.

Lid sinds

8 jaar 1 maand

Rol

  • Gewone gebruiker
Bedankt voor de tips en suggesties. Het is dus wel mogelijk, mits je het heel duidelijk aangeeft en anders kun je beter de vrije indirecte rede gebruiken of gewoon de directe en indirecte rede. Ik ga hier verder mee experimenteren, de vrije directe rede eens bewust proberen toe te passen. Ik ben benieuwd hoe het dan worden gaat:)

Lid sinds

14 jaar 3 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Ik heb een vraag die aansluit bij dit draadje. Zelf gebruik ik voor gedachten quasi altijd de vrije indirecte rede, maar nu ben ik iets aan het lezen van iemand anders en dat is geschreven vanuit het personaal perspectief en deze persoon gebruikt herhaaldelijk zinnen als: Voorbeeld 1: 'Wat heb ik hem voor interessants te vertellen, dacht ze.' Voorbeeld 2: 'Zou het dát zijn, dacht ze, dat ik zo onhandig ben?' Ik zou daar zelf van maken: Voorbeeld 1: Wat had ze hem voor interessants te vertellen? Of eventueel: ze vroeg zich af wat zij voor interessants te vertellen had. Voorbeeld 2: Was dat het? Was ze echt zo onhandig? Ik blijf altijd schrijven vanuit het 'ze' en daarom voelt het voor mij alsof die gedachte met die 'ik' erin, niet juist is. Maar eigenlijk weet ik het niet goed en twijfel ik er nu een beetje aan. Kan dat ook met die 'ik' in? Of is dit gewoon een vermenging van ik-perspectief in personaal en is het niet juist op deze manier? Alvast bedankt voor de hulp!

Lid sinds

11 jaar 9 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Het kan ook. Maar zulke wissels moeten wel goed gebalanceerd zijn, anders kan het niet fijn aanvoelen in de tekst. Zie het als inzoomen: als de auteur ineens overschakelt op "ik", zoomt hij (de auteur dus) als het ware ineens in. Gaat dat niet lekker, dan is het net alsof je in een film zit en de camera beweegt heel schokkerig. Dan word je volkomen uit het verhaal geworpen als kijker, of in het geval van een verhaal; als lezer. Met de voorbeelden die je geeft, is op zich niets mis. Dat kan gewoon. Het is niet eens een perspectiefwissel, strikt gezien, omdat de verteller het over de "zij" blijft hebben. Het zou pas een echte wissel zijn als je krijgt: "Wat heb ik hem voor interessants te vertellen, dacht ik." --> dat is hier niet het geval. Het blijft bij "ze". Het is dus geen vermenging van perspectief, maar ik snap dat je het verwarrend of vreemd kan vinden. Het wordt wel vaak gebruikt hoor (ook in literaire werken). Jouw suggesties, hoe jij het zou doen, zijn ook mooi. En soms past dat ook gewoon beter in het geheel van de tekst. Dat is nou juist de hele truc met het schrijven: je moet doen wat het beste werkt. Soms is dat het ene, soms het andere. Maar het kán dus allebei en het is allebei goed.

Lid sinds

4 jaar 11 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Ik denk dat het ook goed is om mee te experimenteren en ontdekken wat je eigen stijl hierin is (zolang je zorgt dat het helder en volgbaar blijft). Ik schrijf ook in de 3e persoon, maar met vaak gedachten van de hoofdpersonen erin. Die gedachten zet ik cursief, en ik probeer erop te letten dat ik die cursieve gedachten niet te vaak gebruik, want dan had ik beter een ikvorm kunnen kiezen. Ik gebruik de letterlijke gedachten dus zoveel mogelijk alleen voor de gedachten die echt belangrijk zijn voor de ontwikkeling van het personage en het verhaal. En de rest van de 'bijgedachten' hou ik in hij/zij beschrijving.

Lid sinds

6 jaar 4 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
hmm, ik vind het goed. maar ik hou er dan ook wel van om het af en toe anders te doen dan de gevestigde orde (wie zegt mij dat wat zij deden/doen het juiste is??). ik vind het ook duidelijk wanneer je overgaat op 'ik' en wanneer je er weer vanaf stapt. met 'ik' ga jij volgens mij terug in de tijd. een duidelijke scheiding. hou het wel duidelijk, want ik ben het met de anderen eens dat je niet zomaar kunt wisselen. in dit stukje doe je het goed. ga zo door!

Lid sinds

4 jaar 5 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
Qua opmaak lijkt me netjes om als je tóch kiest om van 3e naar 1e persoon te gaan dat je een duidelijke alinea break geeft, dus met een hele extra witte regel ertussen. Natuurlijk is dat niet voldoende om de lezer in het verhaal te houden, daarvoor met je eerst goed opbouwen maar het is denk ik netter in de uitvoering dan zo binnen één alinea twee vormen gebruiken.
Als mijn vleugels nu eens in brand stonden, dacht hij, zo, dat ik een vuurbal zou gelijken van beneden, dan zou ik naar beneden storten en een snelle dood sterven. Hij verlangde ernaar, maar neen, zijn vleugels brandden van binnenuit. Zijn gedachten dwaalden af naar zijn moeder. Eens had zij hem gezegd dat hij altijd trouw moest blijven aan degene die hem liefhad. 'Ook mensen?' ik had haar vragend aangekeken. 'Juist zij, zij die voor jou zorgen alsof je hun eigen kind bent.' En ik had geknikt, geknikt dat ik het had begrepen. Maar nu vond hij het lastiger dan ooit zich daaraan te houden, hij dacht dat hij de overkant niet zou kunnen halen. Het wezentje op zijn rug moedigde hem aan zijn vleugels steeds weer te bewegen.
Het rammelt nog steeds aan alle kanten maar dat komt een beetje door het voorbeeld. Mijn punt is; kijk ook wat je met de opmaak van de tekst kan doen om de leesbaarheid te verbeteren.