Thema’s in je schrijven

Nooit eerder over nagedacht, maar inderdaad heb ik ook een thema denk ik.

Het overwinnen van jezelf.

Ik denk dat ik vooral veel schrijf over angsten en onzekerheden.

Waarschijnlijk heeft dat ook te maken met het feit dat ik zelf een behoorlijke tijd een sociale fobie heb gehad. Schrijven vanuit een personage dat helemaal zeker is van zichzelf, vind ik een hele moeilijke opgave, ik kan me er niet goed in inleven.

dat is hetzelfde als jou hoofdpersoon een erge ziekte zou krijgen en dit moet beschrijven met gevoel en al. dit zal inderdaad niet lukken wat jij net ook al zei...

Dit is gedeeltelijk waar. Je kunt misschien beter/makkelijker over zaken schrijven die je meegemaakt hebt, maar met empathie, je voorstellen hoe dingen voor mensen kunnen voelen en soms research kom je ook een heel eind.[/quote] daar zit ook wel weer wat in, maar toch, toch zal het moeilijk blijven de dingen te beschrijven. stel je hoofdpersoon gaat over iemand met kanker. dat is een rare agressieve ziekte wat veel met een mens doet, toch zal het dan bijvoorbeeld moeilijk zijn om te beschrijven hoe het is als iemand zijn haar verliest en dit voor de eerste keer merkt. dat er dan bijvoorbeeld tijdens het kammen ineens plukken haren loskomen... ook al kun je naar iemand zijn gevoel luisteren en dit proberen te verwoorden, het zal nooit zo goed zijn als wanneer iemand het zelf beschrijft, deze, als hij/zij echt goed is met woorden zal het veel beter uit kunnen drukken doordat diegene veel beter de emoties kan beschrijven en ook echt zijn ziel in het vehraal kan steken...

Ik zit ook te peinzen hoe we hier een discussie uit kunnen slepen, de keuze van het thema blijft natuurlijk persoonlijk, maar in hoeverre draagt het thema inderdaad bij tot het schrijven van literatuur?

Mij lijkt dat ook een interessant gesprek. Dan moeten we echter eerst de begrippen afbakenen: wat is thema en wat is literatuur? Niet om ingewikkeld te doen, maar misschien verstaan sommigen onder thema (de algemene grondgedachte van een werk) iets wat in de begrippenomschrijving eigenlijk een motief genoemd wordt (datgene wat een auteur ertoe beweegt te schrijven, de motivatie). Die twee kunnen elkaar gemakkelijk overlappen, maar zijn toch wezenlijk verschillend. Literatuur is moeilijk objectief te vangen in één begrip. In elk geval heeft het er volgens mijn bron (Lexicon van literaire termen - Wolters Noordhoff) mee te maken dat de taal zelf al aandacht trekt, in samenhang met de gelaagdheid van klank, betekenis, voorgestelde wereld. Dit bij elkaar zou dan maken dat iemand met gelaagd gebruik van de taalgereedschappen een grondgedachte weet weer te geven in een werk. Wat hem daartoe gedreven heeft, zijn motief, kan daarbuiten blijven (hoeft niet). Uit waar dit toe leidt, zal blijken of zijn thema en zijn werk samen een goed marketingmiddel zijn. Maar dan nog - als een werk goed in de markt gezet is - is niet te voorspellen of een werk goed verkocht zal worden. Afsluitend: Van motief --> thema --> werk --> marketing --> verkoop --> inkomen. En om het cirkeltje rond te maken: wordt met het inkomen het motief bevredigd? Met andere woorden: geeft de beloning de voldoening die de motivatie beloofde? Misschien is dat een goede discussievraag?

Goed onderwerp, het heeft mij aan het denken gezet. Ik bladerde door mijn teksten en kom tot de conclusie dat ik over redelijk alledaagse dingen schrijf waarvan ik hoop dat mensen die herkennen. Die reacties krijg ik ook. Als ik [in gedachten] de milde glimlach van de lezer zie dan geeft het mij voldoening. Ook schrijf ik over emotionele gebeurtenissen in mijn toch wel enerverend leven. Ik laat daarbij graag de positieve kant/afloop zien. Of liever wat het met mij heeft gedaan. Daarnaast schrijf ik graag over spannende gebeurtenissen die niet alleen op het terrein van goed en kwaad liggen.

Interessant om te lezen. Ik ben er voor mezelf nog niet uit, maar dat heeft meer te maken met het labelen van bepaalde termen, dan met iets anders.
Zo denk ik dat mijn motief om te schrijven, vrijwel altijd te maken heeft met 'onrecht'. Mijn thema's sluiten daarop aan, maar die overlappen zoveel het onderwerp onrecht, dat ik er niet meer uitkom wat nu wat is.
Wat bij mij wel een terukerende factor is, is dat het verhaal draait om de ontwikkeling die de HP meemaakt, en niet zozeer om de gebeurtenissen in het verhaal. Een motivatie van mij om aan een bepaald verhaal te beginnen is: begrijpen hoe iemand in een bepaalde situatie op bepaalde gebeurtenissen reageert.

Therese: jij vraagt of de geldelijke beloning de voldoening geeft die de motivatie beloofde. Ik zie dat toch anders. Wat voor mij (op dit moment) de grootste beloning is, heeft niet te maken met inkomen, maar met het feit dat mensen lezen wat ik geschreven heb. Dat ze erover nadenken en er met mij over willen praten. Dat is voor mij eeen wezenlijk deel van 'beloning'. Tegelijkterijd heeft dat te maken met mijn motivatie/ thema (schrijven over onrecht) Ik wil namelijk graag dat mensen doordenken over wat ze gelezen hebben.

Bij mij is er wel een rode draad in al mijn boeken, en eigenlijk alles wat ik tot nu toe gedaan heb, te vinden. Iets van zelfbewustzijn, filosofie, drama vanuit de jeugd en daarmee worstelen en dealen.
De thema´s zijn heel verschillend. Mijn eerste boek heeft als thema heel kort gezegd puurheid en verlangen.
Het tweede boek gaat over misbruik en een zoektocht naar eenheid.
Het derde over de gevolgen van de tweede wereldoorlog in het leven van een vrouw en het vervolg daarop over het leven van haar broertje waarmee hele rare dingen gebeurd zijn tijdens het nazi-regime.

JanJR, je kwootkloot, kun je het even aanpassen? ;)

Ik blijf dat een grappig woord vinden Micha (nu zonder s ;)): [i]kwootkloot[/i].

Terzake.

Thema's zijn onvermijdelijk. Een verrassend begin van mijn verhaal wellicht, maar een schrijver kan volgens mij niet zonder. Wat is een roman zonder thema? Het verbaast me dat sommigen er zich niet van bewust zijn dat ze thema's gebruiken. Wie een boek wil schrijven dat boeit, inhoudt heeft en gelezen wordt, gebruikt een of meer thema's. Zelfs als dat [i]gebruiken[/i] onbewust gebeurt.
Voor mij zijn thema's allesomvattend en allesverklarend. Ze vormen alternatieve samenvattingen van het boek, zonder inhoudelijk iets over dat boek te zeggen. Iets minder abstract: Thema's voorzien handelingen en gedachten van zowel de schrijver als de hoofdpersonages van een reden. Waarom wil een schrijver iets vertellen? En waarom denkt een personage op een bepaalde manier? Wat drijft hem of haar? Het antwoord ligt onherroepelijk besloten in het thema. Elke roman, ongeacht de schrijver of de inhoud, bevat thema's. [i]De zoektocht naar liefde[/i], [i]Het verlangen naar de jeugd[/i] of [i]het menselijke onvermogen onheil af te wenden[/i] zijn bekende thema's in de literatuur. W.F. Hermans gebruikte dit menselijke onvermogen als thema veelvuldig. In zijn boeken loopt het met zijn hoofdpersonages vrijwel altijd slecht af, hoeveel moeite ze ook doen onheil te voorkomen. Dit thema boeide hem dusdanig, dat enkele van zijn romans volledig om dit thema draaien.
Even een prikkelende stelling: Een goed thema is simpel, universeel en bij voorkeur al duizenden keren gebruikt. Herkenbaarheid verschaft de lezer identificatie. In een roman draait alles om de uitvoering, de verwoording en de manier waarop een thema het boek bijeenhoudt. Thema's zijn de ruggengraat van een boek en verschaffen logica.

Zonder een voltooid manuscript te bezitten, weet ik wat mijn thema's zullen zijn. Ik ben geboeid door de kracht van leugens, en het spanningsveld tussen leugen en waarheid. Geloof in een leugen kan van de grootste waarheid een leugen maken, en omgekeerd. Menselijk falen zal ook wel in mijn boeken doorsijpelen. En geboeid als ik ben door psychologie, zullen mijn personages het niet al te eenvoudig krijgen. ;)

Tsja, een wat alternatieve reactie wellicht... Maar op deze manier denk ik iets toe te voegen. Interessant om jullie meningen en gedachten te lezen!

Wat ik schrijf heeft vaak als thema vergeving. :) Of misschien beter: Het hoofdthema is liefde/vriendschap met als subthema's verraad, vertrouwen, vergeving.

[quote=Dargor]
Even een prikkelende stelling: Een goed thema is simpel, universeel en bij voorkeur al duizenden keren gebruikt. Herkenbaarheid verschaft de lezer identificatie. In een roman draait alles om de uitvoering, de verwoording en de manier waarop een thema het boek bijeenhoudt. Thema's zijn de ruggengraat van een boek en verschaffen logica.
[/quote]

:) Met deze stelling maak je me erg blij!

@Set: Mijn reactie was voor een deel ook gebaseerd op deze quote:

Ik vraag me bijv af of een thema een goed marketingmiddel is, zodat je op de achterflap kan zetten (ik verzin maar wat) 'een boek over de kracht van doorzettingsvermogen'. Volgens mij zijn uitgevers daar wel dol op, en moet je dus zeker zoiets in je begeleidende brief zetten als je een ms naar een uitgever stuurt. Het suggereert literatuur. Ik denk dan ook dat een goed doordacht thema onontbeerlijk is als je literatuur wilt schrijven.

Vandaar de vraag of de beloning de voldoening geeft die de motivatie belooft. Maar ik had vergeten die quote er tussen te voegen. Sorry. Zo bleef de redenering wat in de lucht zweven.

Een goed thema is simpel, universeel en bij voorkeur al duizenden keren gebruikt.

Hoeveel échte thema's zijn er volgens jou? Of misschien beter gevraagd: hoeveel thema's zijn te herleiden tot dat ene thema dat simpel is, universeel en al duizenden keren gebruikt? Dat kunnen er dan niet zo heel veel zijn - als ze duizenden keren te gebruiken zijn. Jouw thema leugen en waarheid is er een van. Maar is dit thema niet in een vrij rechte lijn te herleiden naar wat gij niet wilt dat u geschiedt ... etc dat weer een link heeft naar (naasten)liefde? Of is dit té simpel?

Ja Dargor, ik denk dat ik het met je eens ben.

[quote=Dargor]Even een prikkelende stelling: Een goed thema is simpel, universeel en bij voorkeur al duizenden keren gebruikt. Herkenbaarheid verschaft de lezer identificatie. In een roman draait alles om de uitvoering, de verwoording en de manier waarop een thema het boek bijeenhoudt. Thema's zijn de ruggengraat van een boek en verschaffen logica.[/quote]

Of ie prikkelend is, weet ik niet. Maar wel dat ik hem (de stelling) waar vind (en mooi geformuleerd), en dat ik hoop dat het me op een goede dag lukt om in mijn manuscript het thema naastenliefde ook voor lezers als zodanig herkenbaar te laten zijn.

[quote=Thérèse]Hoeveel échte thema's zijn er volgens jou? Of misschien beter gevraagd: hoeveel thema's zijn te herleiden tot dat ene thema dat simpel is, universeel en al duizenden keren gebruikt? Dat kunnen er dan niet zo heel veel zijn - als ze duizenden keren te gebruiken zijn.

Jouw thema [i]leugen en waarheid[/i] is er een van. Maar is dit thema niet in een vrij rechte lijn te herleiden naar [i]wat gij niet wilt dat u geschiedt ... etc [/i] dat weer een link heeft naar [i](naasten)liefde[/i]? Of is dit té simpel?[/quote]

Er zijn inderdaad niet overdreven veel basisthema's. Vergeef me een korte zijsprong, maar dit doet me denken aan het boek [i]De 36 dramatische situaties[/i] van Jan Veldman dat bij uitgeverij Augustus te krijgen is. Uit de Biblion-recensie:

[quote]Wie maar genoeg abstraheert en veralgemeniseert, komt tot de wijsheid dat alle literatuur uiteindelijk gaat om geboorte, dood, liefde en nog wat. Dit boekje is bedoeld om de potentiele schrijver op zoek naar een goed verhaal aan ideeen te helpen. Het heeft een lange voorgeschiedenis. In de achttiende eeuw stelde de Italiaan Gozzi al dat er maar zesendertig tragische situaties bestonden. In 1912 vulde een Fransman, Georges Polti, dat in; en Jan Veldman 'vertaalde' diens boekje door de literatuurverwijzingen en voorbeelden te verversen. Dat het bij die dramatische situaties om cliches gaat, bewijzen de voorbeelden: (...) [/quote]

Ik geloof absoluut dat weinig thema's overblijven, wanneer je elk thema afzonderlijk tot zijn kern ontleedt. [i]De ontworsteling aan bemoeizieke ouders[/i] en [i]De zucht naar onafhankelijkheid[/i] zijn in essentie identiek. Hoeveel thema's er precies zijn, vind ik heel moeilijk aan te geven. Met vijftig zit ik waarschijnlijk al veel te hoog. Het zullen er ook minder zijn dan 36, als we ervan uitgaan dat verschillende 'tragische situaties' om hetzelfde thema draaien. Wellicht zijn het er twintig? Ik ben nog veel te jong en te onervaren hier wérkelijk zinnige uitspraken over te doen. Wat ik vooral heb willen aangeven is dat een simpel thema absoluut niet slecht is; integendeel zelfs.

Mijn thema [i]leugen en waarheid[/i] heb je inderdaad van een iets té simpele uitleg voorzien ;) De koppeling met [i]liefde[/i] kan ik zelf niet maken, wél is een herleiding tot [i]De strijd voor rechtvaardigheid[/i] mogelijk.

Dat is wat je eigenlijk doet als je schrijft: je neemt een universeel thema en werkt het op een specifieke manier uit. De uitwerking is nieuw, het thema zelden of nooit.

Moet je je tijdens het schrijven bewust zijn van je thema's? Dat is dan weer een andere vraag.

[quote=tantebetje]

Moet je je tijdens het schrijven bewust zijn van je thema's? Dat is dan weer een andere vraag.[/quote]
Ligt eraan wat je doel is. Ik wil met mijn trilogie het verhaal van Arthur vertellen. WAt daar voor thema aanhangt, zal me een worst wezen, dat komt vanzelf wel. Maar als je een bepaald thema wil uitwerken en het verhaal daarvan in dienst stelt, is het weer wat anders.

Dat is wat je eigenlijk doet als je schrijft: je neemt een universeel thema en werkt het op een specifieke manier uit. De uitwerking is nieuw, het thema zelden of nooit. Moet je je tijdens het schrijven bewust zijn van je thema's? Dat is dan weer een andere vraag.

Of je een thema neemt, weet ik eigenlijk niet, misschien neemt het jou (mee). Misschien zit het in je - dat denk ik. Waarom zou je over iets als rechtvaardigheid willen en zelfs kunnen schrijven als je er niet iets van in je hebt. Maar dit hebben eigenlijk alle mensen wel in zich. In principe werken ze het ook ongeveer hetzelfde uit, behoudens de cultuurverschillen, maar ik kan niet een cultuur noemen waarin bijvoorbeeld stelen (als onderdeel van rechtvaardigheid) heel veel anders wordt beleefd en beoordeeld dan in een andere cultuur. Wat de andere vraag betreft: misschien ben je je tijdens het schrijven er niet bewust van, maar word je het - door het schrijven - wel. Ikzelf had ook voor mijn publicaties mijn thema. Omdat het (dus) in me zit. Het is eigenlijk grappig om het nu juist niet te noemen, om te zien of er mensen zijn die dit thema er inderdaad uithalen.

Wat ik vooral heb willen aangeven is dat een simpel thema absoluut niet slecht is; integendeel zelfs.

Ja. Mee eens, maar dan zou ik simpel vervangen door eenvoudig, maar dat is een kwestie van woord-/inhoudsmaak. :)

Mijn thema leugen en waarheid heb je inderdaad van een iets té simpele uitleg voorzien De koppeling met liefde kan ik zelf niet maken, wél is een herleiding tot De strijd voor rechtvaardigheid mogelijk.

De vraag ligt dan voor de hand: waarom zou iemand strijden voor rechtvaardigheid?

Leuk topic, maar als mijn vroegere literatuurdocent de reacties zou lezen zou ze schrikken. Ze heeft er altijd op gehamerd dat een thema geen woord is, dus niet liefde, de dood, vriendschap enz. Ze heeft me geleerd dat zulke woorden het onderwerp vormen. Het thema is de uitwerking daarvan en is een zin. Een boek/verhaal kan meerdere thema's hebben.
Til niet al te zwaar aan mijn opmerking, want ze doceerde Engelse literatuur en in denk dat de Engelse litertauurtheorie op dit punt afwijkt van de Nederlandse, wat het wellicht des te interessanter maakt.

Ik ben het met Thérèse eens, dat ik eenvoudig een geschikter woord vind dan simpel, omdat het wat neutraler is en dus geen oordeel velt. Want hoe eenvoudig een thema als liefde of wraak ook is, het is nooit simpel, dan zou het niet duizenden keren hergebruikt kunnen zijn.

[i]Simpel[/i] is in dit opzicht precies hetzelfde als [i]eenvoudig[/i] - voor mij dan. Een simpel thema is een thema dat uitblinkt in eenvoud ;) Een simpel thema wordt overigens níét herkauwd, het wordt [i]hergebruikt[/i]. Dat vind ik een veel beter en mooier woord in dit verband, als het om de wijze van uitdrukking gaat. Daar gaat het natuurlijk altijd om ;)

Ja, [i]hergebruikt[/i] is zeker beter dan [i]herkauwen[/i], dat ben ik met je eens, Dargor. Ik pas het zo meteen aan. Goed dat we nu weten wat we bedoelen als we woorden als simpel en eenvoudig gebruiken. :P

Dat wist je al, daar had je mijn eenvoudige doch simpele uitleg echt niet voor nodig :p

@Hallon: Je hebt het niet goed begrepen. In boeken draait het om liefde, dood en geboorte. Dat zijn niet de thema's waarover we spreken. Een thema is uiteraard een zin.

Waar in dit topic over gepraat wordt, is een rode draad die in meerdere boeken van dezelfde auteur gevonden kan worden. De door Dargor aangehaalde W.F. Hermans behandelt binnen zijn sadistisch universum maar een paar thema's (of misschien maar één, afhankelijk van hoe diep je wil generaliseren en herleiden). Wat jij noemt, Hallon, ken ik zowel onder de naam thema's of motieven van het boek.

[quote=Carduelis]Wat jij noemt, Hallon, ken ik zowel onder de naam thema's of motieven van het boek.[/quote] Weet je dat zeker, Carduelis? Zie #34.

@Dargor en Carduelis, ik wist dat mijn opmerking een reactie zou oproepen, maar er is een verschil tussen onderwerp, motief en thema.
Ik wil hier niet verder ingaan op de definities want ik denk dat het voor iedereen duidelijk is waar dit topic over gaat. Wellicht een leuk onderwerp voor een nieuwe reeks topics: litereraire termen.

Of je een thema neemt, weet ik eigenlijk niet, misschien neemt het jou (mee). Misschien zit het in je - dat denk ik. Waarom zou je over iets als rechtvaardigheid willen en zelfs kunnen schrijven als je er niet iets van in je hebt.

Dat denk ik ook. Zaken die in het leven van de schrijver een grote rol spelen komen in hun boeken vaak terug als thema's. Dat hoeft niet te betekenen dat die schrijver zich daar altijd bewust van is dan wel daar bewust voor kiest. Je eigen boeken analyseren kan dan een interessant kijkje in je onderbewuste geven.

Wat ik vooral heb willen aangeven is dat een simpel thema absoluut niet slecht is; integendeel zelfs.

Ja. Mee eens, maar dan zou ik simpel vervangen door eenvoudig, maar dat is een kwestie van woord-/inhoudsmaak. :)

Helemaal mee eens.

Wat is dan het verschil tussen een thema dat simpel (te begrijpen) is, en een thema dat eenvoudig (te begrijpen) is? Eenvoudig staat alleen wat sjieker ;) We zeggen trouwens ook een simpele rekensom, en niet een eenvoudige rekensom. Nee, de rekensom is eenvoudig op te lossen. Ik vind een eenvoudig thema dan ook abstracter overkomen, en minder goed uitdrukken wat ik bedoel. Ik zeg dit, omdat jullie lijken te zeggen dat ik me niet goed heb uitgedrukt. Terwijl ik mijn visie geef en volledig tevreden ben over hoe ik mijn idee heb verwoord ;)

omdat simpel meerdere betekenissen heeft, waaronder 'onnozel' en 'dom'.

Dan zou je nooit dit woord in zijn betekenis van eenvoud kunnen gebruiken, ook als de context geen enkele twijfel laat over welke betekenis wordt bedoeld. Sorry Favake, maar dan zijn we het niet eens :o Een simpel thema is toch een simpel thema? Net zoals een een simpele opgave of een simpele rekensom iets zegt over de eenvoud. Er is niemand, maar dan ook niemand, die bij simpel in mijn context denkt aan dom of onnozel. Hoe zou iemand kunnen begrijpen dat ik het over een 'dom thema' zou hebben? ;) Of een 'onnozel' thema... Goed, ik weet nu tenminste waarom mensen het met mij oneens zijn ;) Ik vind simpel een heel normaal Nederlands woord.