Een lans breken voor redactie

‘Persklaarmaken’ (of ‘persklaar maken’) staat niet in de Van Dale, en voordat ik het deed, had ik er nog nooit van gehoord. Het heeft niets met pantalons of sinaasappels te maken en het betekent ook niet dat ik peptalks geef aan vrouwen die op het punt staan te bevallen. Persklaarmaken is uitgeversjargon voor redigeren.

Redactierondes

Persklaarmaken is tevens één van de minimaal twee redactierondes die uitgevers meestal uitbesteden aan freelanceredacteuren zoals ik. Na het persklaarmaken neemt de bureau- of eindredacteur het stokje weer over en vlak voordat het manuscript naar de drukker gaat, corrigeert een corrector alle laatste foutjes die over het hoofd zijn gezien. Denk hierbij aan spel-, taal- en interpunctiefouten (zoals een missend aanhalingsteken na een citaat), maar ook zetfouten (zoals een verkeerd geplaatst afb-reekstreepje).

Nu er veel boeken in eigen beheer of via Print On Demand worden uitgegeven, wordt de redactieronde vaak overgeslagen. Ofwel uit kostenbesparing, ofwel omdat de toegevoegde waarde van een redacteur wordt onderschat. Maar met het overslaan van de redactieronde sla je dus eigenlijk twéé rondes over.

Redigeren en corrigeren – in die volgorde

Tijdens het redigeren let de redacteur niet alleen op taal-, structuur- en stijlfouten, maar houdt hij/zij tevens de inhoud en logica tegen het licht. Stroeve zinnen zal hij herschrijven, maar struikelt hij over tegenstrijdigheden of onduidelijkheden dan zet hij een opmerking in de kantlijn zodat de schrijver (of vertaler) weet wat hij moet aanpassen. Een redacteur kan immers geen zinnen herschrijven als hij niet weet wat de schrijver ermee wil zeggen.

In een tekst waarin veel is herschreven, kunnen weer nieuwe taalfouten zijn geslopen. Hierom dient de correctieronde als laatst te worden uitgevoerd. Het heeft namelijk geen zin om taalfouten te corrigeren als er nog herschreven moet worden.

Kostenkwestie

Kortom: meerdere redactierondes zijn geen overbodige luxe. De meeste dankwoorden in regulier uitgegeven boeken noemen een hele bups aan proeflezers en redacteuren. Geen enkele bestseller is in één keer en zonder hulp geschreven. Maar ondanks dat een (freelance)redacteur niet heel erg, uhm, in de papieren hoeft te lopen, blijft het natuurlijk een kostenkwestie als je zelf je boek wilt uitgeven.

Als 'binge-lezer' had Rob Steijger altijd al de gewoonte om foutjes (inhoudelijke en taalkundige) te melden bij de uitgevers. Drie jaar terug besloot hij van zijn hobby zijn werk te maken en sindsdien corrigeert en redigeert hij – met evenveel plezier als waardering – manuscripten voor zowel (beginnende) schrijvers als uitgevers. Meer weten over Rob? Bezoek zijn website. 

Uitgeven

Techniek